روانشناسی مثبت در حوزه نیروهای منش و فضیلتها: پیشنهادی برآشوبنده
در سال های اخیر دو روانشناس مثبتنگر برجسته، یعنی کریستوفر پترسن[۱] و مارتین سلیگمن[۲]، طبقهبندی ارزشها در عمل (VIA) را برای نیروهای منش و فضایل به عنوان «معادلی برای اخلاق فضیلت مدار در علوم اجتماعی» پیشنهاد دادند. با این حال احتمال توسعه چنین «معادلی» در پرتو نقدهای جدی که از سوی نظریه پرداز اخلاق مدرن آلاسدیر مک لنتیر[۳] مطرح شده و همچنین این نقد موثق که روانشناسی مثبت، علیرغم خنثی بودن رسمی آن، علیالخصوص تحت نفوذ فردگرایی و وسیلهگرایی غربی است، ضعیف است. برای ارزیابی این موضوع که آیا پروژه VIA را میتوان دارای ریشهای قوی در سنت اخلاق فضیلت مدار دانست، این تقسیم بندی در قیاس با دو ویژگی بنیادی نسخه کلاسیک اخلاق فضیلتمدار قرار گرفت:
(۱) اتصال درونی و بنیادی ارزشهای فردی، که در رساله وحدت فضیلت مطرح شده، و
(۲) ماهیت سازنده رابطه بین فضیلت و شادکامی. در نتایج ما مشخص شد که این دو ویژگی بالا نه تنها در چارچوب VIA موجود نیست، بلکه با این دو ویژگی در تعارض است:
(‘۱) تفسیر فضایل فردی و نیروهای منش به عنوان متغیرهای مستقل و
(‘۲) پذیرش رسمی تمایز واقعیت/ارزش. در این مقاله علاوه بر اینکه بحثهایی در زمینه برتری دیدگاه کلاسیک اخلاق فضیلتمدار مطرح شده، پاسخهای بالقوهای نیز در اختیار طرفداران VIA قرار گرفته است.
واژگان کلیدی: ارزشها در عمل؛ نیروهای منش؛ پترسن، سلیگمن، وحدت فضایل، تمایز واقعیت/ارزش، روانشناسی مثبت
[۱] Christopher Peterson [۲] Martin Seligman [۳] Alasdair Maclntyre
Refrence sciencedirect
Positive psychology on character strengths and virtues. A disquieting suggestion
Keywords
- Values in Action;
- Character strenghts;
- Peterson;
- Seligman;
- Unity of virtue;
- Fact/value distinction
مترجم: ترانه خداویردی، دانشجوی دکتری تخصصی روانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی
