لکنت زبان:

لکنت زبان (Stuttering) اختلالی است گفتاری که در آن صداها، هجاها، یا کلمات تکرار شده یا ممتد و کشیده تلفظ می‌‌شوند. لکنت زبان بر بیش از ۷۰ میلیون مردم جهان تاثیر می‌‌گذارد. این میزان، شامل ۱ درصد از جمعیت کل جهان می‌‌شود. مردان ۴ برابر زنان از این اختلال رنج می‌‌برند و در صورتی که شرایط موجود، تهدیدی برای زندگی فرد نباشد، این اختلال باعث ناتوانی فرد در برقراری ارتباط مؤثر و از بین رفتن اعتماد به نفس و عزت نفس در فرد می‌‌شود. با روان حامی همراه باشید تا یافته‌های دو پژوهش علمی درباره‌ی درمان و آسیب‌شناسی فیزیولوژیکی در مغز افراد مبتلا به لکت زبان را بررسی کنیم. 

دو مطالعه‌ی جدید که توسط محققان دانشگاه سانتا باربارا کالیفرنیا انجام گرفته، بینش جدیدی در درمان لکنت زبان و درک مبنای فیزیولوژیکی آن فراهم کرده است.

مقاله‌ی اول، که در ژورنال آمریکایی آسیب شناسی زبان-گفتار منتشر گردیده، به مقایسه یک درمان جدید ارائه شده در دانشگاه سانتا بارابا کالیفرنیا با بهترین پروتکل استاندارد پرداخته است. مقاله‌ی دوم، که در ژورنال گفتار، زبان، و تحقیقات شنوایی به چاپ رسیده، از تصویربرداری مغزی به منظور شناسایی نواحی نابهنجار ماده سفید در مغز افراد مبتلا به لکنت زبان استفاده کرده ست.

بر اساس نظر جنیس اینگهام نوسینده همکار و استاد ممتاز بازنشسته در زمینه‌ی علوم گفتار و شنوایی دانشگاه سانتا باربارا کالیفرنیا و نویسنده مشترک در هر دو مقاله، با بررسی دو مقاله تواما، دو نکته اساسی مشخص می‌‌شود: علی‌رغم وجود یک ناهنجاری نوروآناتومیک در مغز افراد دارای لکنت زبان وجود دارد، آنها می‌‌توانند روان صحبت کردن را یاد بگیرند.

«هر دو این مقالات با هم، کار جدید و نوینی را ارائه می‌‌دهند، یکی در زمینه درمان و دیگری در زمینه نوروآناتومی (کالبدشناسی سیستم عصبی)». این مطلب را راجر اینگهام، استاد علوم گفتاری و شنوایی دانشگاه سانتا باربارا و نویسنده‌ی مشترک هر دو مقاله بیان کرده است. او در ادامه گفت: «من تصمیم دارم که با آقای اسکات گرافتون در بخش روانشناسی کار کنم تا بفهمیم که آیا درمان و بهبودی لکنت زبان از طریق داشتن دانش بیشتر درباره‌ی سیستم‌های عصبی که اساسا با این اختلال مرتبط هستند، امکان‌پذیر می‌‌باشد».

رویکرد جدید

 برنامه درمانی جدید آقای راجر اینگهام در زمینه‌ی اصلاح وقفه‌های آواسازی در لکنت زبان، تا حدودی نمایانگر رویکردی متفاوت از پروتکل استاندراد فعلی است، که به افراد دارای لکنت زبان آموزش داده می‌‌شود که گفتار خود را کشیده‌تر بیان کنند، در برنامه‌ی اصلاح وقفه‌های آواسازی، به طور  فشرده، به این افراد آموزش می‌‌دهند که فرکانسی را که باعث ایجاد وقفه های خیلی کوتاه در ادای آواها هنگام گفتار شده، کاهش دهند. یک وقفه ی آوایی مدت زمان سپری شده ادای یک واحد صدادار از گفتار است. مثلا، در کلمه شات، «اوت» یک واحد آوایی صدادار است، «ش» یک واحد غیر صدادار و مصوت است. نرم افزار برنامه ذکر شده در قسمت بالا، ارائه دهنده بازخورد فوری و بلا درنگ نسبت به افراد مبتلا به لکنت زبان، در مورد وقوع این وقفه های کوتاه آوایی است، پس این افراد می‌‌توانند یاد بگیرند که مدت زمان وقوع این مشکل را کوتاه کنند، که این کار باعث بهبود روانی گفتار آنها می‌‌شود.

بعد از گذشت مدت زمان طولانی از انجام تحقیقات و آزمایشات بنیادی، برنامه اصلاح وقفه‌های آواسازی در درمان لکنت زبان در مرحله دوم آزمایشات بالینی با تامین بودجه توسط موسسات ملی درمانی، مورد بررسی قرار گرفت. اینگهام و همکارانش دریافتند که کاهش فرکانس و بسامد وقفه‌های آوایی کوتاه توسط فرد صحبت کننده منجر به گفتار روان مداوم و دارای صدای طبیعی، برای اکثریت شرکت کنندگان در این آزمایش گردید.

اینگهام، نویسنده‌ی ارشد مقاله ارائه شده درباره ی کارایی برنامه در مان لکنت زبان، گفت: « این کاری نیست که در عرض ۵ دقیقه انجام شود». او در ادامه بیان کرد: «فرد مبتلا به لکنت زبان برای اولین گام درمانی باید با این روش درمانی به مدت دو تا سه ساعت در روز، شش روز هفته که حداکثر سه هفته به طول می‌‌انجامد تحت درمان باشد.»

درمان از طریق اصلاح وقفه‌های آوایی به چهار مرحله تقسیم می‌‌شود، و هر کدام از این مراحل طراحی شده‌اند که به طور مشترک توسط فرد مبتلا به لکنت زبان و پزشک متخصصش مدیریت شوند. نرم افزار برنامه درمان از طریق اصلاح وقفه‌های آوایی در قالب یک اپلیکیشن یا برنامه برای دستگاه آی‌پد وجود دارد. پزشک متخصص اپلیکیشن حرفه‌ای را به کار گرفته تا به فرد مبتلا به لکنت زبان آموزش دهد که چگونه برنامه را در خانه روی دستگاه آی‌پد دنبال کند.

تکالیفی که دشواری آنها بیشتر می‌شود

پیشرفت، مشروط به نحوه‌ی عملکرد است. زمانی که شرکت‌کنندگان در این برنامه درمانی مرحله‌ی اولیه را کامل انجام ‌‌دهند، سپس به سمت انجام وظایف گفتاری بسیار دشوار و پیچیده می‌‌روند، تا هنگامی‌‌ که در نهایت بر آنچه از نظرشان سخت‌ترین شرایط گفتاری است، غلبه کنند.

راجر اینگهام یادآور شد: «ما باید در ایجاد بعضی از این شرایط فوق‌العاده خلاق باشیم. ما قبل از کلاس‌ها با شرکت‌کنندگان صحبت کرده و با آنها توسط برندگان نوبل دانشگاه سانتا باربارا کالیفرنیا مصاحبه انجام می‌‌دهیم، اما جایی که آنها تجربه بسیاری از صحبت کردن در ملاء عام و بصورت عمومی‌‌ دارند، از سر مهماندار استفاده می‌‌کنیم».

تیم کاری اینگهام اخیرا در حال بررسی استفاده از واقعیت مجازی برنامه درمانی لکنت زبان از طریق اصلاح وقفه‌های آوایی می‌‌باشند. آنها در حال کشف این موضوع هستند که آیا آن شرایط دشوار گفتاری می‌‌توانند از طریق نسخه‌های واقعی مؤثرتر و با بهره‌وری بیشتر اجرا شوند.

نتایج مطالعات نشان می‌‌دهند که نتایج بدست آمده برای گروه‌های استفاده‌کننده از برنامه درمان لکنت زبان از طریق اصلاح وقفه‌های آوایی و گروه‌های درمانی از طریق گفتار ممتد و کشیده، مشابه بودند. هرچند، افراد بیشتری در برنامه اصلاح وقفه‌های آوایی قادر بودند که رفتارهای خاص گفتاری مورد نیاز برای درمان موفق‌تر را تشخیص دهند و آنها را به کار بگیرند. اینگهام اشاره داشت که دو برابر، افرادی که تحت نظر برنامه درمانی اصلاح وقفه های آوایی بودند، در حفظ و نگهداری شرایط گفتاری روان و طبیعی حتی به مدت ۱۲ ماه پس از اتمام برنامه، در مقایسه با افرادی که تحت نظر برنامه درمانی گفتار ممتد و کشیده بودند، موفق تر عمل کردند.

فیزیولوژی عصبی (نوروفیزیولوژی) لکنت زبان

اما چه چیزی در وهله‌ی اول باعث ایجاد لکنت زبان می‌‌شود؟ پاسخ این سوال به نظر می‌‌رسد که در ماده‌ی سفید مغز قرار داشته باشد.

در بررسی تصویربرداری از مغز که توسط گرافتون، استاد دانشکده‌ی علوم روانشناسی و مغز دانشگاه سانتا باربارا کالیفرنیا، انجام شده، از تصویر برداری طیف گستر، در اسکنر ام آر آی (تصویربرداری تشدید مغناطیس هسته) به کار گرفته شده، تا ماده سفید مغز هشت انسان بالغ مبتلا به لکنت زبان بررسی گردد.

تصویربرداری طیف گستر می‌‌تواند نشانه‌ها و دستگاه‌های موجود در مغز را تجزیه کرده و آنها را فراتر از نقطه‌ی انقطاعشان دنبال نماید. گرافتون، همچنین به عنوان عضو موسسه‌ی تعاونی بیوتکنولوژی واقع در محوطه دانشگاه سانتا باربارا، نشانه‌های موجود در مغز را به بزرگراه‌ها و خیابان‌های هموار تشبیه می‌‌کند، فقط در این مورد که تقاطع‌ها در مغز سه بعدی هستند.

گرافتون و نویسنده ارشد مقاله مورد نظر، مت سیسلاک، دانشجوی کارشناسی ارشد در آزمایشگاه گرافتون، اختلالاتی را در راه کمانی کشف کردند، که یکی از مسیرهای کلیدی بوده که در آن، مناطق زبان در مغز به هم متصل شده بودند. راه کمانی ریشه‌های عصبی در قسمت جلویی مغز به منطقه‌ی قشر مخ مرتبط با ایجاد کلام و گفتار متصل می‌‌گردد. در قسمت پشت مغز، این کلافه ها به سه شاخه تقسیم می‌‌شوند.

راه کمانی در مغز/ http://jslhr.pubs.asha.org/

گرافتون بیان کرد: «چیز جالب، نیمه پشت مغز انسان است، که در اکثریت قریب به اتفاق افراد مبتلا به لکنت زبان که مغزشان را اسکن کردیم، به نظر می‌‌رسد که بخش بزرگی از ارتباط‌ به قشر گیجگاهی فرافکنی می‌شود (فرستاده می‌شود)، منطقه‌ای از مغز که برای درک گفتار، مهم است. هفت نفر از هشت نفر شرکت‌کنندگان، این مجموعه راه کمانی ریشه‌های عصبی سه شاخه‌ای را از دست داده‌اند. بنابراین، در این گروه کوچک، ما می‌‌توانیم متوجه یک تاثیر واقعاً، واقعاً چشمگیر شویم».

دست‌یابی به این نتایج، نه تنها مستلزم تصویربرداری حساس بلکه مستلزم روش‌های تحلیلی کاملاً جدیدی است تا هر نشانه موجود در مغز به صورت جداگانه و برای هر فرد مورد بررسی قرار گیرد. سیسلک، که روش‌های جدید تحلیلی را ابداع نمود، بیان داشته: «پیشرفت‌های بزرگ این امکان را برای ما فراهم می‌‌آورند که مسیرهایی را با جزئیات بیشتر از موارد قبلی بازسازی کنیم، و به لحاظ داده، هر سوژه چیزی را مشابه یک کاسه اسپاگتی یا یک گوله نخی به وجود می‌‌آورد، و ما باید بسنجیم که چگونه آن داده را در یک چارچوب تحلیلی قرار دهیم»، همچنین او در ادامه توضیح داد: «ما پایگاهی از ۴۰۰۰۰ (چهل هزار) خطوط کد گذاری بعدی را در حال حاضر برای تحلیل داده‌های ماده سفید مغز داریم، که می‌‌توانند به مجموعه بزرگتری از سوژه ها و نمونه ها تعمیم داده شوند.»

ادامه اکتشافات

محققان با دست‌یابی به پیشرفت‌های بیشتر، می‌‌خواهند به مطالعه و بررسی مغزهای افرادی که مشخص شده مبتلا به لکنت زبان هستند، بپردازند تا بفهمند که آیا ماده سفید واقعاً و عملاً با انجام درمان تغییر می‌‌یابد.

بنا بر گفته‌های محققان، لکنت زبان، زمانی که به عنوان یک بیماری روانی یا عاطفی مورد درمان قرار گرفت، می‌‌تواند در حال حاضر به آناتومی‌‌ سیستم عصبی و فیزیولوژی مغز کشیده شود. گرافتون گفت: «ما یک گروه از بین چندین گروهی هستیم که مورد مطالعه بسیار مستحکمی‌‌ساختیم، مبنی بر اینکه اساسا درباره ی مغز انسان های مبتلا به لکنت زبان، چیز متفاوتی وجود دارد».

گرافتون در ادامه بیان کرد: «من در مورد این کار واقعاً هیجان زده هستم، به دلیل اینکه این کار نحوه‌ی انجام تحقیقات در گروه بیماران دارای اختلالات تحولی رایج و چالش‌برانگیز که تأثیر چشم‌گیری روی زندگی افراد داشته اما واقعاً در حوزه‌ی علوم اعصاب و توسط آژانس‌های تامین کننده‌ی بودجه، نادیده گرفته می‌‌شوند، دگرگون کرده است. ما این اختلالات را تشخیص داده شده و توصیف کرده‌ایم و درمان‌هایی را برای این اختلالات ارائه می‌‌دهیم، اما واقعاً مبنای آسیب‌شناسی فیزیولوژیکی این مشکلات را نمی‌‌فهمیم. این واقعیت که ما اکنون می‌‌توانیم شاهد تغییرات بزرگی در اسکن‌های انجام شده افراد مبتلا به لکنت زبان باشیم، حقیقت بزرگ و خوشحال کننده‌ای است. این کار باعث ایجاد و بروز فرصت‌های بسیاری، نه فقط برای افراد مبتلا به لکنت زبان، بلکه برای تمام انواع مشکلات تحولی نظیر اختلال نارساخوانی (dyslexia)، کنش‌پریشی گفتار (ناتوانی در انجام صحیح گفتار در دوران کودکی)، و اختلالات هماهنگ‌سازی (coordination) می‌‌شود.»

مترجم: نسیم افتخاری‌زاده

منبع: 

University of California – Santa Barbara. (2015, February 23). Stuttering: New insight on treatment, physiological basis. ScienceDaily. Retrieved November 8, 2016 from www.sciencedaily.com/releases/2015/02/150223154854.htm

یک راه ساده و آسان برای اطلاع از مطالب جدید سایت و ارتباط با ما کانال تلگرام ماست. در تلگرام ravanhami@ با ما همراه باشید.