زمانهایی از زندگی هر انسانی وجود دارد که فرد باید به تنهایی در مقابل مسایل بایستد. از گرفتن تصمیمهای حساس زندگی خودش گرفته تا تحمل رنج بیماریهای سخت و حتی رویارویی با مرگ. لحظههای بیماری که به گفتهی یکی از بیماران سرطانی که پرتوان و با امید با بیماری اش میجنگد: ” نفسی دیگر میکشم و گرهای دیگر بر فرش پرپیچ و خم عمرم میزنم، فرشی که این روزها، تارش درد است و پودش نیز درد … و مگر درد را میشود فراموش کرد.”آگاهی کامل خانواده از بیماری و روند درمان و مراقبت از بیمار به کاهش اضطراب آنها و هموار کردن مسیر مراقبت آنها از بیمار میانجامد.
پشتیبانی از فردی که در روز های بیماری به حمایت بیشتری نیاز دارد نیاز به آرامش، صبر و آگاهی از تمام چیزهایی است که بیمار و خانواده میتوانند با آن روبرو شوند. بسیاری از بیماران سرطانی در روند درمان دچار تغییرات خلق و خو و رفتارمیشوند و همین طور عوارض داروها و ناراحتیها و اضطرابهایی که با آن روبرو هستند آنها را دچار افسردگی یا عصبانیت و خشم میکند.
این که بیمار بداند تنها نیست و خانواده از او حمایت میکند و همراهش هست از عوامل مهمی در گذراندن دورههای درمان خواهد بود. با هم قدم زدن، چای خوردن، به حرفهای او گوش دادن، ابراز عشق و علاقه، دادن هدیههای کوچک، کتاب خواندن برای او، دیدن فیلمهای مورد علاقهی او برای او مایهی امیدواری خواهد بود. توجه کردن به نیازهای او به گونهای که از او پرسیده شود که چه میخواهد یا نمیخواهد باعث میشود بیمار استقلالش را از دست ندهد و احساس اینکه حتی نمیتواند برای خودش تصمیم بگیرد نکند.
مسالهی بسیار مهمی که در مورد مراقبت از بیمارانی که گاه ممکن است سالهای زیادی با بیماری دست و پنجه نرم کنند وجود دارد سلامت جسمی و روانی مراقبین بیمار است. شرایط از نظر روحی برای خانوادهای که از عزیز خود در شرایط سخت مراقبت میکنند هم حتما نیاز به بررسی و تقویت دارد. به مراقبین بیمار توصیه میشود از خودشان نیز مراقبت کنند. چرا که سالم بودن و داشتن روحیهی خوب نه تنها برای خودشان که در مقابل عزیزشان نیز لازم و ضروری ست.
خوردن غذای مناسب و مقوی، داشتن خواب کافی، داشتن تفریح و ورزش و ساعات استراحت، به اشتراک گذاشتن تجربیات خود در گروهی که آنها هم تجربههایی مشابه شما دارند، کمک گرفتن از سایرین ودر صورت امکان تقسیم کارها بین اعضای خانواده از توصیه هایی است که به مراقبین گفته میشود.
اما در این میان نقش روانشناسان و مشاوران در همراهی کردن بیمار و خانواده بسیار پررنگ میشود.
وجود یک روان شناس در روند درمان و در کنار خانواده و بیمار بسیار ضروری است.
روان شناس و مشاور میتواند در عوارضی که ممکن است به صورت کوتاه مدت و یا بلند مدت بیمار و خانواده را در گیر کند تسهیلگر باشد. عوارضی مثل از دست دادن عملکرد در موارد مختلفی مثل حوزههای فیزیکی، شناختی، عاطفی، اجتماعی و از کار افتادگی دایمی یا موقت.
روانشناسان و مشاورین در کنار پزشکان متخصص به پیشگیری، تشخیص زود هنگام، ارزیابی مشکلات روحی با کمک تکنیکهای آرام سازی، روانشناسی، روان درمانیهای فردی یا گروهی و مشاورههای خانوادگی و زوج درمانی به بهبود کیفیت و روند درمان میپردازند. خانوادهها در هنگام مواجهه با مشکلات این چنینی به مراقبتهای جسمی و روانی نیاز دارند اما این تنها نیاز آنها نیست. مددکاری، مراقبتهای روحی و معنوی از بیمار خانواده و حتی پرسنل مراقبت کنندهی بیمارستان از نیازهای اصلی و تسریع کنندهی روند درمان خواهد بود.
طب تسکینی، طب نوپایی در ایران محسوب میشود که حمایت و مراقبت خود را از بیماران سرطانی و خانوادههای آنها در حوزههای جسمی، روحی و روانی، معنوی، دارویی و مالی اعلام میکند. این طرح متشکل از یک تیم شامل فوق تخصص سرطان، رادیو لوژیستها، آنکولوژیستها، پزشک عمومی، روانشناس و روحانی میشود.
منبع: خبرگزاری فارس
مقاله پژوهشی مراقبت خانواده محور بر رضایت مندی خانواده بیماران بستری در بخش مراقبت ویژه، فرحناز فرنیا، لیلی فولادی، خدیجه نصریانی، محمد حسن لطفی.
