نظریه‌های روانشناسی عشق:
روانشناسان چطور عشق را توصیف میکنند و توضیح می‌دهند؟ چرا افراد عاشق می‌شوند؟ چرا بعضی عشق‌ها طولانی مدت و بعضی دیگر گذراست؟ روانشناسان و محققان چندین تئوری مختلف را درباره عشق و ماندگاری آنها پیشنهاد و توضیح داده‌اند. با روان حامی همراه باشید تا برخی از مهم‌ترین نظریه‌های روانشناسی عشق را مرور کنیم.
عشق یک هیجان اساسی انسانی است، اما فهمیدن اینکه چرا و چگونه اتفاق می‌افتد، آسان نیست. در واقع، برای زمان طولانی مردم نشان داده‌اند که عشق یک چیز ساده است که از آغاز بوده و همچنین برای علم مرموز است که به طور کامل آنرا بفهمد. در ادامه چهار تئوری اصلی زیر عشق و دیگر دلبستگی‌های احساسی را توضیح می‌دهد.
- ۱- عشق در مقابل دوست داشتن
روانشناس، زیک روبین نشان می‌دهد که عشق رمانتیک از سه عنصر تشکیل می‌شود
- دلبستگی
- مراقبت
- صمیمیت
روبین معتقد است که گاهی ما تقدیر و تحسین زیادی را از جانب دیگران تجربه می‌کنیم. از گذراندن وقت با انها لذت می‌بریم و می‌خواهیم اطراف آنها باشیم اما این لزوماً به عنوان عشق، واجد شرایط نیست. در عوض، روبین از این احساسات به عنوان «دوست داشتن» یاد می‌کند. از طرف دیگر، عشق خیلی عمیقتر، شدیدتر و شامل یک میل و اشتیاق شدید برای صمیمیت فیزیکی و تماس است. کسانی که یکدیگر را دوست دارند از بودن کنار هم لذت می‌برند درحالی که کسانی که عاشق هستند خود به خود مراقبت و رسیدگی بیشتری به نیازهای طرف مقابل میکنند.
دلبستگی نیاز به مراقبت، تایید، و تماس فیزیکی با فرد دیگر است. مراقبت شامل ارزش نهادن به نیازهای فرد دیگر و شادی و خوشحالی او به اندازه‌ی شادی و خوشحالی است که شما برای خود می‌خواهید.
صمیمیت به اشتراک‌گذاری افکار، تمایلات و احساسات با فرد دیگر اشاره دارد. بر اساس این تعریف، روبین یک پرسشنامه برای ارزیابی نگرش در مورد دیگران ابداع کرد و مقیاس‌هایی از دوست داشتن و عشق برای حمایت از مفهموم عشق ارائه داده است.
- ۲- عشق مشفقانه در مقابل عشق پرشور
به گفته روانشناس الین هاتفیلد و همکارانش، دو نوع عشق وجود دارد.
- عشق مشفقانه
- عشق پرشور
عشق مشفقانه با احترام متقابل، دلبستگی، عاطفه و اعتماد مشخص می‌شود و معمولاً احساسات فراتر از درک و احترام متقابل به دیگری گسترش پیدا می‌کند.
عشق پر شور (عشق آتشین) با احساسات شدید، جاذبه‌ی جنسی، اضطراب و عاطفه مشخص می‌شود. وقتی این احساسات شدید دو طرفه باشد، فرد احساس خوشحالی و رضایت دارد. عشق یک طرفه منجر به نا امیدی و دلسردی می‌شود. هاتفیلد معتقد است که عشق پرشور گذراست و مدت ان بین ۶ تا ۳۰ ماه است.
هاتفیلد همچنین اظهار می‌دارد که عشق پرشور زمانی رخ می‌دهد که انتظارات فرهنگی، عاشق شدن را ترغیب و تشویق کنند. وقتی فردی عشق ایده‌آلی که تصور کرده را می‌بیند و انگیختگی جنسی بالایی را در مجاورت دیگری تجربه می‌کند احساس عاشق شدن می‌کند. در ایده‌آل ترین حالت، عشق پرشور تبدیل به عشق مشفقانه می‌شود که بسیار پایدارتر است. در حالی که اغلب افراد تمایل دارند که رابطه‌ی آنها ترکیبی از امنیت و پایداری عشق مشفقانه با عشق پر شور باشد، هاتفیلد معتقد است که چنین چیزی در روابط نادر و کمیاب است.
- ۳- مدل رنگ چرخ عشق
جان لی در کتاب خود رنگ عشق (۱۹۷۳) سبک‌های عشق را با چرخ رنگی مقایسه کرده است. درست همان گونه که سه رنگ اصلی وجود دارد، لی نشان می‌دهد که سه سبک اصلی عشق وجود دارد. این سه سبک از عشق عبارتند از:
اروس: اصطلاح اروس ریشه‌ای یونانی دارد به معنی «پرشور» و یا «وابسته به عشق شهوانی». لی نشان می‌دهد که این نوع از عشق در هر دو طرف شور جسمی و روحی ایجاد می‌کند.
لدوس: لدوس ریشه یونانی دارد و به معنی «بازی» است و این شکل از عشق شوخ و سرگرم کننده است، اما لزوماً جدی نیست.
کسانی که این شکل از عشق را ابراز میکنند برای رابطه‌ای متعهدانه آماده نیستند و بسیار با احتیاط و هوشیار هستند که بیش از حد صمیمی نشوند.
استورگ: اصطلاح استورگ نیز ریشه‌ی یونانی دارد و به معنای مهر و علاقه طبیعی است. این نوعی از عشق است که اغلب عشق خانوادگی بین والدین و فرزندان، خواهر برادرها و دیگر اعضای خانواده را شامل می‌شود. این مدل از عشق می‌تواند به خارج از روابط دوستانه نیز گسترش پیدا کند و آن زمانی است که افراد علاقه‌مندیها و تعهدات خودشان را به تدریج با دیگری افزایش می‌دهند
در تمثیل چرخ رنگ، لی نشان می‌دهد که همانطور که فقط رنگ‌های اصلی می‌توانند ترکیب شوند و رنگ‌های مکمل دیگری بسازند، این سه سبک اولیه‌ی عشق، می‌توانند با هم ترکیب شوند و نه سبک متفاوت عشق ثانویه را بوجود آورند. برای مثال: ترکیب اروس و لودوس نتیجه‌اش مانیا یا عشق وسواس‌گونه است.
سه سبک اولیه:
- اروس: عشق شهوانی و ایده‌آل
- لودوس: عشق تفننی
- استورگ: عشق دوستانه
سه سبک ثانویه:
- مانیا (اروس+ لودوس): عشق وسواس‌گونه
- پراگما (لودوس + استورگ): عشق منطقی و کاربردی
- اگیپ (اروس + استورگ): عشق بدون چشم داشت
- ۴- مثلث عشق
روانشناس رابرت استرنبرگ تئوری مثلثی عشق را ارائه داد که از سه عنصر تشکیل شده است.
- صمیمیت
- شور و اشتیاق
- تعهد
نتیجه‌ی ترکیب‌های متفاوت از این سه عنصر، تفاوت در انواع عشق است. برای مثال، ترکیب صمیمیت و تعهد، عشق مشفقانه و دوستانه است، در صورتی که ترکیب شور و اشتیاق و صمیمیت منجر به عشق آتشین و شهوانی می‌شود.
به عقیده‌ی استرنبرگ یک رابطه‌ی صمیمانه بیشتر بر روی دو یا چند عامل دیرپا و ماندگار است که به یک جزء سازنده رابطه برمی‌گردد. استرنبرگ این اصطلاح را برای توضیح دادن عشق تمام و کمال که ترکیبی از صمیمیت، شور و اشتیاق و تعهد است، استفاده می‌کند. این نوع از عشق، قویترین و پایدارترین نوع عشق است. رابرت استرنبرگ بعد از مطالعاتی که روی ابعاد مختلف عشق انجام داد نظریه‌ی دیگری را مطرح کرد به نام قصه عشق که می‌توانید آن را در اینجا مطالعه کنید.
مترجم: شادی شمس راد، کارشناس ارشد مشاوره
refrence:
Psychological Theories of Love
