«انسان بی‌رحمانه تنهاست» گزاره‌ای است که اروین یالوم از فرایندی که هایدگر آن را (آشکارسازی-عمیق‌ترین جست وجوها) می‌نامد، استنباط میکند. با روان حامی همراه باشید.
فیلم خرچنگ
از اساسی‌ترین مفاهیم فیلم خرچنگ تنهایی و متعلقات تنهایی است. هتلی در فیلم هست که افرادش محکوم به ازدواج‌اند (در آمدن از تنهایی) در غیر این‌صورت یا مرگ یا تبدیل شدن به نوعی حیوان انتظار آنها را می‌کشد. حرکت به سوی مزدوج شدن که از اهداف قهرمان فیلم است در برابر مرگ یا به نوع پست‌تر حیوان، تبدیل شدن به مفهوم تنهایی نگاه دارد. در ادامه می‌بینیم گروهی –که در جنگل زیست می‌کنند- هدف مقابل هتل را دارند: مجرد زیستن و عایق شدن نسبت به هر نوع عاطفه و هر نوع مهرورزی، ولی همچنان هدف قهرمان فرار از تنهایی است و بر علیه این گروه دوم نیز می‌جنگد.
تنهایی را در نگاه یالوم –رواندرمانگر وجودی– می‌توان به سه بخش زیر تقسیم کرد.
۱-تنهایی بین‌فردی (که معمولاً بی‌کسی و طردشدگی اجتماعی معنا می‌گیرد)
۲-تنهایی درون‌فردی (بنا به تعریف راجرز، یک جدایی تقریباً کامل از ساختار خودمختار فرد، یا بنا به تعبیر فروید، جداسازی، که نوعی مکانیسم است که در آن تجربه‌های ناخوشایند خالی از هیجان و عواطف می‌شوند و پیوند تداعی‌ها از هم جدا می شود)
۳- تنهایی اگزیستانسیال (نوعی تنهایی اساسی است که به هستی مربوط میشود و مرزهای مشترکی با دو نوع نامبرده تنهایی دارد. تنهایی اگزیستانسیال (یا وجودی) نوعی تنهایی غیرقابل جبران میان فرد و دنیاست که حتی در زمان رفع تنهایی درون و بین فردی نیز رخ مینمایاند؛ یالوم، ۱۹۸۰)
و اما در فیلم خرچنگ ما با هر سه نوع تنهایی رو به رو هستیم:
نوع اول یعنی تنهایی بین‌فردی، زمانی مطرح میشود که قهرمان فیلم برای فرار از تنهایی در از دست دادن همسرش، به هتل می‌آید؛ هتل شاید در ظاهر در پی رفع تنهایی بین‌فردی باشد اما به وضوح تنهایی درون‌فردی و وجودی در آن موج می‌زند.
مهرورزی‌ها و ابراز علاقه‌هایی که در هتل اتفاق میافتد همگی ساختگی، بیرونی و عاری از هر نوع عاطفه است (تنهایی درون‌فردی). نگاه غمبار یا دست کم بی‌روح مزدوج‌ها که ظاهراً به بقا دست یافته‌اند همچون نگاه مجردها که در هراس مرگ یا حیوان شدن هستند، همگی گویای قطع رابطه با دنیاست (تنهایی اگزیستانسیال).
کوشش‌های قهرمان فیلم برای بقا به ازدواجی بی‌لطف منتهی میشود که پس از چند روز این ازدواج به شکلی جنایی به پایان میرسد. در ادامه قهرمان مجبور به فرار از هتل و زندگی در جنگلی میشود که در آن افرادی عاصی از کنش‌های هتل هستند؛ آنها نیز تنهایی‌های خود را دارند با این تفاوت نسبت به هتلی‌های فیلم که آنها عامدانه تنهایند و تنهایی را می‌ستایند و هر گونه مهرورزی را شدیداً تنبیه می‌کنند. جنگلی‌ها برخلاف هتلی‌ها تنهایی بین فردی را پذیرفته و در تنهایی درون‌فردی با افتخار غور می‌کنند. و در تنهایی اگزیستانسیال تا بدانجا پیش می‌روند که لحظات تفریح خود را به شکلی انفرادی و با گوش دادن به موسیقی، به فراغت می‌رسانند.
قهرمان فیلم باز هم برای غلبه بر تنهایی می‌کوشد؛ این بار به وصال شخصی، که او هم تنهاست و مایل به رابطه است، میرسد. اما سرپرست جنگلی‌ها معشوقه قهرمان را نابینا کرده و قهرمان را به مرگ محکوم میکند (تحمیل به تنهایی بین‌فردی).
و در نهایت قهرمان فیلم خرچنگ سرپرست جنگلی‌ها را می‌کشد و با معشوقه نابینای خود به شهر فرار کرده و به رستورانی می‌روند و در انجا اقدام به کور کردن چشم‌های خود میکند تا او هم مانند معشوقه خود نابینا شود.
نویسنده: فرید حاجی
منابع:
-یالوم، اروین. روان درمانی اگزیستانسیال (۱۹۸۰). ترجمه سپیده حبیب. نشر نی.
یک راه ساده و آسان برای اطلاع از مطالب جدید سایت و ارتباط با ما کانال تلگرام ماست. در تلگرام ravanhami@ با ما همراه باشید.مقاله‌های بیشتر
فیلم از نفس افتاده (۱۹۶۰) تحلیلی روانشناختی.
این بار سراغ مهم‌ترین فیلم یکی از مهم‌ترین فیلمسازان تاریخ سینما می‌رویم: از نفس افتاده (۱۹۶۰) ساخته ژان لوک گدار، فیلمی جریان ساز که قویا درونمایه و... بیشتر بخوانید
تحلیل فیلم چشمان کاملا بسته (۱۹۹۹) از نگاه رواندرمانی وجودی
جهنم زیبایی که استنلی کوبریک در فیلم چشمان کاملا بسته خلق میکند، تاثیر ارتباط جنسی را بر روح انسان و موجود صنعتی امروز عیان کرده و به قول اروین. یالوم... بیشتر بخوانید
تحلیل روانشناختی فیلم بهار، تابستان، پائیز، زمستان و دوباره بهار
Spring, summer, fall, winter and spring “بشر آزاد به دنیا آمده است اما همه‌جا در زنجیر است”…………ژان ژاک روسو... بیشتر بخوانید
فیلم قوی سیاه: یک تحلیل روانکاوانه فرویدی
فیلم قوی سیاه یکی از جنبه‌های روانکاوی که هنوز در اتاق‌های درمان مورداستفاده است و از معدود نظرات فروید بوده است که بین طرفداران متأخرش نیز مورد قبول... بیشتر بخوانید
تحلیل کوتاهی بر جهان نمایشنامه و فیلم‌های مارتین مکدونا از منظر روان‌شناسی
مارتین مکدونا نمایشنامه نویس و فیلمساز به نام غربی در تمامی نوشته‌هایش مولفه‌های مشترکی مثل جنایت بیخودی، جفنگی روابط میان فردی و بی‌معنایی زیستن افرا... بیشتر بخوانید
 در رویکرد رواندرمانی وجودی اروین یالوم){kind=link}