به طور کلی داشتن خانواده از مهم ترین اهداف زندگی و داشتن ازدواج موفق از بالاترین ارزش ها در زندگی به شمار می‌رود.
مشاوره پیش از ازدواج به افراد کمک می‌کند تا به طور موثری برای ازدواج خود تصمیم گیری نمایند؛ به صورتی که این تصمیم به یک ازدواج موفق بیانجامد.
ازدواجی موفق خواهد بود که رضایت و لذت زن و شوهر تامین شود؛ کمترین میزان دعوا و درگیری و تنش را داشته باشد و هر دو نفر در زندگی به رشد و بالندگی برساند، در حالیکه هر کدام به رشد و بالندگی دیگری نیز کمک خواهد کرد و اسباب آسایش و آرامش یکدیگر را فراهم کنند.
در سال‌های اخیر عواملی مثل پیچیده شدن روابط و مسایل در دنیای امروز، تغییر نقش زنان و مردان در جامعه نسبت به گذشته، بالا رفتن آمار طلاق، خشونت های خانگی، اعتیاد، مشکلات اقتصادی و مسایل اجتماعی و… باعث پررنگ تر شدن اهمیت مشاوره پیش از ازدواج شده است.
اگر چه مراجعین برای مشاوره پیش از ازدواج به چندین و چند دسته تقسیم می‌شوند، اما رایج ترین مراجعان برای مشاوره پیش از ازدواج شامل دختر و پسر هایی هستند که برای گرفتن تصمیم ازدواج با یکدیگر نیاز به کمک و مداخله ی علمی مشاور دارند.
مشاوره پیش از ازدواج دو هدف اصلی را دنبال می‌کند:
۱.شناسایی عوامل خطرساز و بحران آفرین در زندگی مشترک بین دختر و پسر.
۲.چگونگی کم کردن و یا از بین بردن این عوامل خطر ساز .
در این راه علاوه بر آگاهی دادن به هر دو نفر در رابطه با عوامل خطر سازی که در خودشان یا طرف مقابلشان وجود دارد، تلاش خود را در جهت بهبود یا از بین بردن این عوامل می کند.
چندین محور در مشاوره پیش از ازدواج دارای اهمیت بررسی هستند، برای مثال:
جذابیت فیزیکی و عاطفی:
که از فاکتور های مهم قابل بررسی می‌باشد. به طور کلی ادراک زیبایی به صورت فرد به فرد و زمان به زمان متفاوت است. در این عامل نگاه فرد در شرف ازدواج به زیبایی بررسی خواهد شد. انعطاف پذیری در ادراک زیبایی فرد وقتی بیشتر است که درک زیبایی را به درون خود ارجاع دهد.گاهی حال روحی افراد یا رفتار طرف مقابل هم در درک زیبایی افراد موثر خواهد بود. ارجاع درک زیبایی به طور کلی به بیرون از خود یکی از عوامل خطر ساز خواهد بود. مثل کسی که کشش جنسی خود را تابع ادراک زیبایی خود بداند.
اصولا جذابیت جنسی تا زمانی وجود دارد که سطح هورمون های جنسی در بدن فرد بالاست.
از نظر آبراهام مازلو انسان هایی که پختگی روانی دارند ادراک زیبایی را از کشش جنسی جدا می‌کنند.
تشابهات اجتماعی در دختر و پسر
که مهم ترین آنها شامل:
الف.سن افراد:سن پایین در ازدواج از عوامل خطر ساز خواهد بود. در این موارد به مساله ی شکل گرفتن هویت و دوم به میزان مهم بودن قضاوت مردم در افراد با سن پایین تر توجه می‌شود.
همین طور تفاوت های سنی بین زوجین مورد بررسی قرار می‌گیرد و در صورت مشکل ساز بودن زوج ها را از مشکلات آن آگاه می‌سازند.
ب.دین:در این عامل میزان تعصبات دینی هر نفر مورد بررسی قرار می‌گیرد. مسایلی مثل وجود بحران دینی دارای اهمیت است.
ج.زبان:که در آن تفاوت های زبانی افراد و میزان تاثیر آن در زندگی مشترک آنها بررسی می‌گردد.
د.محل سکونت: نظر هر کدام از طرفین در مورد محل زندگی و تصمیم آنها در مورد محل سکونت در زندگی مشترکشان و همچنین مزایا و معایب آن برایشان شرح داده می‌شود.
اگر خانه ی آنها قرار است کنار یکی از خانواده ها (دختر یا پسر)باشد به طور خاص در مورد آن صحبت خواهد شد تا بتوانند از مزایای زندگی کنار خانواده ی همسر استفاده کنند و از مشکلات ناشی از آن بکاهند.
به طور کلی در جوامع پیش رفته استقرار خانواده ی زن در کنار خانواده ی تازه تشکیل شده بیشتر اتفاق می‌افتد و در جوامع سنتی استقرار خانواده مرد در کنار خانواده ی تازه تشکیل شده بیشتر است.
هم چنین در مورد مزایا و معایب مهاجرت زن یا مرد به شهر محل سکونت همسر بحث می‌شود تا به بهترین شکل از مشکلات ناشی از آن عبور کنند.
ه.تشابه اقتصادی: در این مورد دختر و پسر از نظر هم‌ترازی یا نا هم‌ترازی از لحاظ اقتصادی بررسی می‌شوند که البته نا هم‌تراز بودن حتما نشانه ی خطر نیست و خطر سازی آن به افراد و مسایلی مثل: نگرش افراد به ثروت و ثروتمندان، توانایی تطابق دادن خود با فرهنگ های متفاوت، انگیزه ی فرد از ازدواج با فرد ثروتمند تر و به خصوص ظرفیت فرد در مقابل کمک های مالی که به او می‌شود و… بستگی دارد .
و.تحصیلات
ز.شغل
و…
تشابه نگرش
نگرش بخشی از ساختار شناختی ماست که بر مبنای آن در مورد خوب یا بد بودن و یا مثبت یا منفی بودن اشیا، روابط و رویداد ها قضاوت می‌کنیم و در پی آن اقدام به تشویق یا تنبیه، محاکمه یا پاداش می‌کنیم.
مسلما هر چه انسان‌ها به هم نزدیک تر باشند، سطح قضاوتشان نسبت به هم بیشتر می‌شود و همانطور که می‌دانیم هیچ رابطه ای از رابطه ی زن و شوهری نزدیکتر نیست.
واکنش انسان در مورد قضاوتی که کرده گریز ناپذیر است. هم سویی نگرش ها و پاداش های ناشی از آن باعث می‌شود حس خوشایند و به تبع آن بین زن و مرد محبت و دوستی وعشق ایجاد شود.
پختگی و آمادگی روانی _اجتماعی برای ازدواج
الف.رشد شناختی برای ازدواج که مهم ترین عوامل آن شامل :
-استقلال فکری: عدم مجوز دادن برای دخالت در زندگی شخصی و توانایی مدیریت زندگی را استقلال فکری می‌گوییم. استقلال فکری بنیاد ازدواج است.
فردی که استقلال فکری دارد می‌داند برای حل مشکلات خودش همه چیز را نمی‌داند و نیاز به مشورت دارد.
این فرد از شکست ها و پیروزی ها درس می‌گیرد و مسولیت آنها را به عهده می‌گیرد. فرد مستقل از لحاظ فکری، توانایی کار تیمی و تصمیم گرفتن به صورت جمعی را دارد. همین‌طور می‌تواند تعارضات بین فردی را به خوبی حل کند.
نظریه ی ذهن: درک این مساله که دیگران (همسر) نیازها و باورها و خواسته های متفاوت با ما دارند. نظریه ی ذهن مربوط به ژان پیاژه در مورد افراد اوتیستیک و اختلالات ذهن می‌باشد که از آن در مشاوره پیش از ازدواج استفاده می‌کنیم.
-توانایی انطباق دادن خود با فرهنگ های متفاوت
-واقعیت سنجی
-حداقل آگاهی از مراسم و آداب و رسوم و قوانین ازدواج و زندگی مشترک
ب.بلوغ عاطفی: نقش آن در ازدواج و همین طور تشخیص آن در مشاوره ی پیش از ازدواج بیش از هر چیزی در زندگی زناشویی اهمیت دارد.
کنترل خشم: مهم ترین عامل نشان دهنده‌ی بلوغ عاطفی در افراد است. توانایی ایجاد رابطه توام با اعتماد و توانایی قدردانی کردن از عوامل دیگر وجود بلوغ عاطفی در افراد است.
ج.مدیریت مالی: میزان تلاش و پشتکار زوجین برای به‌دست آوردن روزی حلال مورد بررسی قرار می‌گیرد. در مورد وجود و میزان و نحوه ی پس انداز وچگونگی خرج کردن آنها نیز بحث می‌شود.
د.انحصار جنسی :که در آن تعهد و اعتماد افراد به هم بررسی می‌گردد و همین طور نگرش ها و باورها، تصورات و انتظارهای فرد در مسایل جنسی برای پیشگیری از خیانت و نیز توانمندی های جنسی او در نظر گرفته می‌شود.
سلامت روان
شاخص سلامت روان از شاخص های مهم است که برای تشخیص این عامل از مصاحبه ی تشخیصی از آزمون ها و تست ها برای تشخیص مشکلات و یا احتمالا بیماری های روان استفاده می‌شود.
به طور کلی مشاوره پیش از ازدواج علاوه بر آگاه کردن افراد از ظرفیت ها و کمبود های خود و فرد مقابلشان می‌کوشد در مدت زمان کوتاه مشاوره آموزش های لازم در مورد مساله ی ازدواج و زندگی مشترک و مسایل پیش رو که دختر و پسر از آن آگاه نیستند و تجربه ای از آن ندارند را هم در برگیرد و آنها را آگاه کند که برای دوام ازدواجشان نیاز به تغییراتی دارند تا بتوانند کنار هم به خوبی زندگی کنند.
