ترس و اضطراب در کودکان

همه انسانها در طول زندگی، ترس و اضطراب را تجربه می کنند.ترس و اضطراب سبب رخ دادن رفتارهایی خاص در افراد می‌شود. اما تجربه ترس و اضطراب در کودکان به شکل متفاوت اتفاق می‌افتد.

روانشناسی کودک با هدف جدا کردن نشانه‌های ترس و اضطراب طبیعی فعالیت هایی را انجام داده و توصیه دارد که در صورت وجود مشکلات شدید اضطرابی فرآیند درمان به شکل جدی شروع شود و ادامه پیدا کند.

نشانه‌های ترس و اضطراب به شکل ترکیبی با نشانه‌های زیر نمود پیدا می‌کند :

* عرق کردن

* لرزیدن

* تنیدگی عضلانی

* ناراحتی معده –روده‌ای

* نفس نفس زدن و تپش قلب

* تنش و نا آرامی

* بیمناکی و نگرانی

علل ترس و اضطرا در کودکان:

۱- ترس های عمدی: علت ترس ممکن است عمدی باشد ، یعنی کودک را از چیزی ترسانده باشیم. مثل ترساندن کودک از چیزهای خطرناک نظیر آب جوش، برق، وسایل تیز و…گاهی پدر و مادر ها ترس از تاریکی، دکتر، آمپول و…را در کودک ایجاد می کنند که از روش‌های تربیتی اشتباه است.

۲- ترس های تصادفی: علت ترس ممکن است تصادفی باشد . یعنی بدون آنکه شما بخواهید کودکتان به شکل تصادفی در شرایط ترسناک قرار بگیرد و احساس ترس کند.مثل تجربه تلخ حمله گربه

۳- ترس های اکتسابی: ممکن است ترس از مادر به کودک برسد.مادری که در موقعیت ترسناک قرار می گیرد و واکنش نشان می دهد.مثل ترس از حیوانات .این ترس ممکن است مدتها در کودک ادامه پیدا کند.

۴- ترس های عاطفی: ترس ممکن است به علت هیجانات عاطفی و فشارهای روحی کودک باشد. کنش های دائمی و عصبی ابتدا به صورت ترس و بعد به شکل اضطراب در کودک ظاهر می شود.

الف) اضطراب ناشی از دوری پدر و مادر: این حالت به شکل ترس از تاریکی و تنهایی ظهور پیدا می کند.

ب)احساس گناه: بعضی موااقع والدین به علت عدم رعایت قواعد اخلاقی کودک را تهدید به تنهایی یا ترک کردن او می کنند. در شرایط خاص او را از خدا، جهنم و وجود شیطان می ترسانند. نتیجه این رفتار ها ایجاد ترس و احساس گناه در کودک می شود.

اثرات ترس بر کودکان:

ترس دائم و ثابت به هر شکلی که باشد به کودک آسیب می زند و هر چه شدت آن بیشتر باشد سبب ایجاد اختلال در جسم و روان کودک می شود. ممکن است واکنش هایی مثل شب ادراری ، لکنت ، افسردگی ، خجالت و کم رویی و پرخاشگری دیده شود. ترس سبب می شود کودک از شرکت در فعالیت ها و داوطلب شدن دوری کند. زیرا بیشتر انرژی او صرف مقابله با ترس می شود و ضعف و تنبلی را برای کودک به همراه دارد.

ترس مفید:

ترس همواره مخرب و آسیب زننده نیست. گاهی اوقات سبب اجتناب از کارهای خطرناک و قرار گرفتن در شرایط خطر می شود.علت اینکه برخی از کودکان دست به کارهای خطرناک می زنند شجاعت آنها نیست بلکه عدم درک آنها از شرایط خطرناک است. پس لازم است که محتاط بودن به آنها آموزش داده شود تا زمانی که در جامعه ی بزرگ تر از خانواده وارد می شوند بدون حمایت والدین توانایی مراقبت از خود را داشته باشند.

روشهای مقابله با ترس:

الف) پیشگیری از ترس: لازم است قبل از اینکه کودک در شرایط ترسناک و اضطرابی قرارگیرد آمادگی لازم به او داده شود.

* اگر احتمال می دهید که کودک از مراجعه به پزشک می ترسد قبل از رفتن به مطب او را آماه کنید.

* اگرخودتان از چیزی می ترسید سعی کنید چهره و حالت اضطرابی خود را کنترل کنید تا از انتقال آن به کودک جلوگیری کنید.

* هر گز برای تربیت و کنترل رفتاری کودک او را نترسانید. مثلاً اگر غذایت را نخوری مجبوری در حمام بمانی.

* هرگز از خطر های احتمالی جلوی کودک صحبت نکنید.مثلا زمانی که در اتومبیل هستید نگویید شلوغی باعث می شود هر لحظه امکان تصادف وجود داشته باشد.

ب) شیوه کاهش ترس در کودکان:

– کودک را تهدید و سرزنش نکنید.

– شجاعت را در قالب قصه و تمثیل برایش تعریف کنید.

-برای از بین بردن ترس در کودک به دنبال علت آن باشید.

-کودک را به یکباره در موقعیت ترسناک و اضطراب زا قرار ندهید.

-برای از بین بردن ترس با استفاده از راهنمایی مشاور او را به شکل تدریجی با موقعیت ترسناک رو به رو کنید.

-درباره موضوعی که ایجاد ترس و اضطراب میکند با کودک صحبت کنید. گاهی اوقات صحبت کردن درباره موضوعی سبب تخلیه حس‌های منفی کودک می شود.

-با هم بازی شدن با کودک می توانید شرایط ترسناک و اضطراب آور را به شکل نمادین ایجاد کنید و واکنش های کودک را اصلاح کنید.

عنوان: ترس و اضطراب در کودکان

منبع: سنجش و درمان کودکان

نویسنده: بهاره محسنی، دانشجوی کارشناسی ارشد مشاوره