درمان ABA برای اوتیسم:

در مطلب قبلی ۱۰ درمان برتر اوتیسم معرفی شد. یکی از درمان‌های معتبر درمان ABA است که در این مطلب قصد داریم تا به صورت مفصل به توضیح درمان ABA برای اوتیسم بپردازیم. با روان حامی همراه باشید.

درمان ABA علامت اختصاری برای تحلیل رفتاری کاربردی (Applied Behavioral Analysis) است و اغلب از آن‌ به عنوان «استاندارد طلایی» اوتیسم یاد می‌‌شود. تحلیل رفتاری کاربردی (ABA) یک سیستم درمان اوتیسم است که بر پایه تئوری‌های رفتاری بنا شده است. به طور خلاصه این تئوری‌ها بیان می‌‌کنند که رفتارهای صحیح می‌‌توانند از طریق یک سیستم پاداش و پیامد‌ (اخیراً پاداش‌ها و عدم پاداش‌ها) آموزش داده شوند. یکی‌ از تعاریف این تکنیک در زیر آمده است:

* کاربردی (Applied) – اصول به کار رفته در رفتارهای معنی دار اجتماعی

* رفتاری (Behavioral)- بر پایه اصول علمی‌ رفتار

* تحلیل (Analysis) – پیشرفت‌ها اندازه‌گیری می‌‌شوند و مداخلات تغییر می‌‌کنند.

تاریخچه ABA

دکتر Ivar Lovaas (روانشناس رفتاری) برای اولین بار در سال ۱۹۸۷ در دانشکده روانشناسی‌ دانشگاه UCLA،ABA را برای اوتیسم به کار برد.

او معتقد بود که مهارت‌های اجتماعی و رفتاری را می‌‌توان حتی به کودکان با اوتیسم عمیق از طریق ABA آموزش داد. ایده این بود (و هنوز هم هست) که اوتیسم مجموعه‌ای از نشانه‌های رفتاری است که می‌‌توانند تغییر داده شوند یا “خاموش شوند”. هنگامی که رفتارهای اتیستیک، دیگر در فرد دیده نمی‌شود، می‌توان فرض کرد که اوتیسم به صورت مؤثری درمان شده است.

وقتی‌ که Lovaas برای اولین بار ABA را استفاده کرد از تنبیه‌هایی‌ نیز استفاده کرد که حتی بعضی‌ از آن‌ها خشن بودند. این رویکرد که در حال حاضر برای بیشتر موقعیت‌ها تغییر کرده است، هنوز در برخی‌ موقعیت‌ها استفاده می‌‌شود؛ اما در کل “تنبیه” با “عدم پاداش” جایگزین شده است. برای مثال، به کودکی که به طور مناسب به یک دستور پاسخ نمی‌‌دهد، پاداشی (تقویت‌کننده) مثل خوراکی موردعلاقه، داده نمی‌‌شود. 

علی‌رغم نظرات مخالف با رویکرد ABA (و با اینکه خیلی‌‌ها ABA را غیرانسانی‌ و فاقد احساسات انسانی‌ می‌‌دانستند) ایده او درست از آب درآمد. بیشتر کودکانی که تمرینات ABA فشرده‌ای دریافت می‌‌کنند، یاد می‌‌گیرند که حداقل بعضی‌اوقات درست رفتار کنند. حتی بعضی‌ از آن‌ها بعد از سال‌ها تمرین‌های فشرده، دیگر در تشخیص اوتیسم قرار نمی‌‌گیرند.

البته اینکه آیا یادگیری رفتار مناسب با “درمان شدن” یکی‌ است یا نه هنوز جای بحث دارد.

در طول زمان تکنیک‌های ABA توسط درمانگران مورد مطالعه قرار گرفته است و تغییرات اندکی‌ در آن‌ها داده شده است. تکنیک‌هایی‌ مثل “پاسخ مؤثر” و “زبان بر مبنای ABA” به درمان‌های شناخته شده‌ اتیسم تبدیل شده‌اند.

ABA چگونه کار می‌‌کند؟

اساسی‌‌ترین روش ABA با درمان “کوشش‌های ناپیوسته” آغاز می‌‌شود. در یک “کوشش ناپیوسته” درمانگر از کودک می‌‌خواهد که رفتار خاصی‌ را انجام دهد (برای مثال، “قاشق را بردار”). اگر کودک این عمل را انجام دهد، با دادن یک خوراکی کوچک یا هرگونه پاداش دیگری که برای کودک معنی‌دار است، این رفتار او را تقویت می‌‌کنیم. اگر کودک آن‌ عمل را انجام نداد به او پاداش نمی‌‌دهیم و کوشش خود را تکرار می‌‌کنیم.

مهم است که توجه داشته باشید، محتوای خاص کوشش‌های ناپیوسته بر اساس یک ارزیابی فردی از کودک، نیازهای او و توانایی‌‌هایش تعیین می‌‌شود؛ بنابراین از کودکی که در حال حاضر توانایی مرتب کردن اشکال را دارد نمی‌‌خواهیم تا دوباره برای گرفتن پاداش اشکال را مراتب کند. بلکه روی تمرین‌های دیگری که برای یادگیری مهارت‌های اجتماعی و رفتاری مهم هستند، تمرکز می‌‌کنیم.

برای کودکان کم سن‌تر (زیر سن ۳ سال) فرم تغییر یافته ABA اجرا می‌‌شود؛ که بیشتر شبیه بازی‌درمانی است تا کوشش‌های ناپیوسته. هنگامی که کودک در رفتاری، مهارت‌های کافی‌ پیدا می‌کند، درمانگر کودک را به محیط‌های واقعی‌ می‌‌برد. در این محیط‌ها سعی‌ می‌شود که کودک بتواند رفتارهای آموخته‌شده را به دنیای واقعی‌ و تجربیات اجتماعی عادی تعمیم دهد. همچنین یکی‌ از فرم‌های ABA را می‌‌توان برای کودکان سنین بالاتر، نوجوانان و حتی بزرگ‌سالان استفاده کرد.

سودها و زیان‌های ABA به عنوان یک درمان برای اوتیسم

ABA معروف به موفق‌ترین درمان در دسترس برای کودکان اتیسمی است؛ اما این درمان همچنین به خلق کودکان بدون احساس و ماشینی نیز معروف است. هر کدام از این ادعاها تا حدودی صحیح هستند.

ABA نسبت به سایر مداخله‌های رفتاری یا تحولی‌ برای اوتیسم قدیمی‌تر است. همچنین درمانگرهای ABA موظف به نگه‌داشتن یادداشت‌هایی‌ در مورد نتایج کارهایشان هستند.

این بدین معنی است که در مورد ABA بیشتر از سایر درمان‌ها تحقیق شده است. Lovaas و گروهش توانستند موفقیت معنی‌داری را در تحقیقاتشان نشان دهند. طبق یکی‌ از تحقیقات Lovaas معلوم شده است که ۴۸% از کودکان یادگیری سریعی را نشان دادند، بعد از درمان نمرات میانگینی را کسب کرده‌اند و در سن ۷ سالگی در کلاس‌های آموزش‌وپرورش عادی موفق عمل کردند. این یافته با گزارش‌های Lovaas و همکارانش  (Lovaas، ۱۹۸۷؛ McEachin، Smith، Lovaas، ۱۹۹۳) همخوانی داشتند.

اما درمان ABA معایبی نیز دارد. بزرگ‌ترین نگرانی‌‌ای که اغلب خانواده‌ها دارند این است که این درمان‌ها تأکید زیادی بر این مسئله دارند که باید با کودکان حدود ۴۰ ساعت در هفته ABA کار شود. 

نه‌تنها خیلی‌ از خانواده‌ها احساس می‌‌کنند که این مقدار درمان برای کودک کم‌سنشان زیاد است بلکه تعداد کمی‌ از خانواده‌ها می‌‌توانند از پس مخارج زیاد این درمان بربیایند. بعضی‌ از مدارس برنامه ABA را به کودکان ارائه می‌‌دهند اما فقط مدارس خاصی‌ ۴۰ ساعت ABA در برنامه خود دارند. این بدین معنی است که بار درمان بر دوش والدین و مربیانی می‌افتد که اغلب آموزشی ندیده‌اند یا از حداقل آموزش برخوردارند. 

یکی‌ دیگر از معایب ABA این است که در عمل خیلی‌ از درمانگران با روش ABA آموزش ندیده‌اند.

این بدین معنی است که درحالی‌که خیلی‌ از آن‌ها در ارائه کوشش‌های ناپیوسته به خوبی‌ عمل می‌‌کنند اما نمی‌‌توانند به کودک کمک کنند تا مهارت‌هایی‌ را که در خانه یا مدرسه آموخته به دنیای خارج تعمیم دهد. درنتیجه بعضی‌ از کودکان اتیسمی دچار الگوهای گفتاری و رفتاری ماشینی می‌‌شوند که مستقیماً ناشی از کوشش‌های ناپیوسته است.

این کودکان اگر کمک‌های لازم را در جهت تعمیم آموخته‌هایشان دریافت نکنند، ممکن است در مدیریت رویدادها و موقعیت‌های خارج از انتظارشان با مشکلات زیادی روبرو شوند. 

آیا درمان ABA بهترین انتخاب برای کودک شماست؟

در کل درمانگران اظهار می‌‌کنند که درمان ABA فشرده بیشتر مناسب کودکانی می‌‌باشد که مبتلا به اوتیسم عمیق هستند و یا این‌که در محیط ساختارمند پیشرفت خوبی‌ دارند.

متأسفانه تحقیقی که مداخلات گوناگون را به خوبی‌ با یکدیگر مقایسه کرده باشد، وجود ندارد که این بدین معنی است که والدین باید بر اساس موارد زیر تصمیم بگیرند: (۱) ملاحظات عملی‌ مانند هزینه‌ها و در دسترس بودن درمان (۲) چه چیزی برای کل خانواده بهتر است؟ (۳) بصیرت (آیا شما ایده یک برنامه بسیار ساختارمند و فشرده را برای کودکتان می‌‌پسندید؟ آیا شما فکر می‌کنید که کودکتان می‌تواند در این برنامه به خوبی‌ عمل کند؟) البته یک راه ساده برای فهمیدن اینکه آیا درمان ABA برای کودک و خانواده‌تان خوب است یا نه این است که آن‌ را امتحان کنید. اگر خوب بود که چه عالی‌- در غیر این صورت می‌‌توانید درمان‌های موجود دیگر را امتحان کنید.

مطلب قبلی: ۱۰ درمان برتر اوتیسم

عنوان: درمان ABA برای اوتیسم چیست؟

منبع: About Psychology

مترجم: سمیرا شمس سبحانی، دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه تهران