آزمایش های جالب روانشناسی:
آیا مردم واقعاً زیبایی‌های جهان اطراف خود را درک نمی‌کنند؟ جامعه چگونه می‌تواند افرادش را تشویق به انجام رفتارهای سالم کند؟ آیا می‌توان کاری انجام داد که بین گروه‌های متعارض آشتی ایجاد کرد؟ روانشناسان اجتماعی به این سؤال‌ها پاسخ داده‌اند.
در ادامه با روان حامی باشید تا برخی آزمایش های جالب روانشناسی اجتماعی را که برای پاسخ به این سوالها انجام شده‌اند مرور کنیم.
- آزمایش پارک وابرز کیو
یکی از آزمایش های جالب روان شناسی درباره نحوهی ایجاد تعارض در گروههاست. چرا بین گروه‌های مختلف تعارض ایجاد می‌شود؟ بر اساس نظر مظفر شریف، تعارض‌های بین گروهی در نتیجه‌ی تعارض بر سر منابع، کلیشه‌ها و تعصب‌ها بوجود می‌آید. در یک آزمایش بحث‌برانگیز پژوهشگران ۲۲ پسر بین ۱۱ تا ۱۲ ساله را در یک کمپ در پارک رابرز کیو در اوکلاهاما قرار دادند. پسر ها به دو گروه تقسیم شده بودند و اولین هفته آزمایش با دیگر اعضای گروه ارتباط داشتند.
در مرحله دوم آزمایش به بچه‌ها گفته شد که گروه دیگری نیز وجود دارد. در این مرحله دو گروه را در رقابت مستقیم با یکدیگر قرار دادند. این کار منجر به اختلاف قابل ملاحظه‌ای شد. پسرها به طور واضح اعضای گروه خود را خوب و اعضای گروه دیگر را پست می‌دانستند. در سومین مرحله پژوهشگران اعضای دو گروه را بر سر انجام کاری با هم همکار کردند. این کار مشترک باعث شد که اعضای دو گروه یکدیگر را بشناسند و سرانجام باعث شد که دو گروه با هم آشتی کنند.
- آزمایش نوازنده ویلون در مترو
آزمایش نوازنده ویلون در مترو یکی از آمانش‌های جالب روانشناسی است که نشان می‌دهد ما زیبایی‌های اطراف خود را در ک نمی‌کنیم. در ۲۰۰۷ مردی وارد ایستگاه متروی واشینگتن دی سی شد و شروع به نواختن ویلون کرد. این مرد در عرض ۴۵ دقیقه، شش قطعه از بهترین قطعات باخ را نواخت. سه دقیقه گذشته بود که مرد میانسالی متوجه نوازنده شد. از سرعت قدم‌هایش کاست و چند ثانیه‌ای توقف کرد، بعد با عجله به سمت مقصد خود براه افتاد.
یک دقیقه بعد، نوازنده‌ی ویلون اولین انعام خود را دریافت کرد. خانمی بی‌آنکه توقف کند یک اسکناس یک دلاری به درون کاسه‌اش انداخت و با عجله براه خود ادامه داد. چند دقیقه بعد، مردی در حالیکه گوش به موسیقی سپرده بود، به دیوار پشت سر تکیه داد، ولی ناگهان نگاهی به ساعت خود انداخت و با عجله از صحنه دور شد. کسی که بیش از همه به نوازنده‌ی ویلون توجه نشان داد، کودک سه سالهای بود که مادرش با عجله و کشان کشان به همراه می برد. کودک یک لحظه ایستاد و به تماشای نوازنده‌ی ویلون پرداخت، مادر محکم‌تر کشید و کودک در حالیکه همچنان نگاهش به نوازنده‌ی ویلون بود، به همراه مادر براه افتاد، این صحنه، توسط چندین کودک دیگر نیز به همان ترتیب تکرار شد، و والدین‌شان برای بردن‌شان به زور متوسل شدند. در طول مدت ۴۵ دقیقه‌ای که نوازنده‌ی ویلون می‌نواخت، تنها شش نفر، اندکی توقف کردند.
بیست نفر انعام دادند، بی‌آنکه مکثی کرده باشند، و سی و دو دلار عاید نوازنده‌ی ویلون شد. وقتی که نوازنده‌ی ویلون از نواختن دست کشید و سکوت بر همه جا حاکم شد، نه کسی متوجه شد، نه کسی تشویق کرد، و نه کسی او را شناخت. هیچکس نمی‌دانست که این نوازنده‌ی ویلون همان جاشوا بل یکی از بهترین موسیقیدانان جهان است، و نوازنده‌ی یکی از پیچیده‌ترین قطعات نوشته شده برای ویلون به ارزش سه ونیم میلیون دلار، می‌باشد.
جاشوا بل، دو روز قبل از نواختن در سالن مترو، در یکی از تئاترهای شهر بوستون، برنامه‌ای اجرا کرده بود که تمام بلیط‌هایش پیش‌فروش شده بود، و قیمت متوسط هر بلیط یکصد دلار بود. این یک داستان حقیقی است، نواختن جاشوا بل در ایستگاه مترو توسط واشینگتن‌پست ترتیب داده شده بود، و بخشی از تحقیقات اجتماعی برای سنجش توان شناسایی، سلیقه و اولویت های مردم بود.
آیا ما در شرایط معمولی و ساعات نا‌مناسب، قادر به مشاهده و درک زیبایی هستیم؟ لحظه‌ای برای قدر‌دانی از آن توقف می‌کنیم؟ آیا نبوغ و شگردها را در یک شرایط غیر منتظره می‌توانیم شناسایی کنیم؟ یکی از نتایج ممکن این آزمایش می‌تواند این باشد: اگر ما لحظه‌ای فارغ نیستیم که توقف کنیم و به یکی از بهترین موسیقیدانان جهان که در حال نواختن یکی از بهترین قطعات نوشته شده برای ویلون است، گوش فرا دهیم، چه چیز های دیگری را داریم از دست می‌دهیم؟
- آزمایش پله‌های پیانویی
یکی دیگر از آزمایش های جالب روانشناسی آزمایش پله‌های پیانویی است. چگونه می‌توان مردم را تشویق کرد که سبک زندگی روزانه‌ی خود را تغییر دهند و رفتارهای سالمتری را انجام دهند. شرکت اتوموبیل سازی Volkswagen در یک آزمایش و مسابقه جالب و دیدنی در استکهلم نشان داد که می‌توان با تبدیل پله‌های عادی مترو به یک پیانو که با فشار پا ملودی‌های یک پیانوی طبیعی را به صدا در می‌آورد، مردم را از استفاده از پله برقی باز دارد. مسئولان این سایت بعد از این آزمایش اعلام کردند که این کار باعث شد که ۶۶ درصد مردم بیشتر از پله‌های عادی در هنگام این آزمایش استفاده کنند. این آزمایش مطرح می‌کند که اضافه کردن یک موضوع جالب می‌تواند مردم را تشویق کند که رفتار خود را تغییر داده و رفتارهای سالمتری را انتخاب کنند.
۵ – توانایی کنترل خود با آزمایش شیرینی مارشمالو
در اواخر دهه‌ی ۱۹۶۰ و اوایل دهه ۱۹۷۰ روانشناسی به نام والتر میشل آزمایش‌هایی را بر روی برآروده ساختن تأخیری نیازها انجام داد. میشل می‌خواست بداند که آیا توانایی به تعویق انداختن ارضای نیازها می‌تواند موفقیت‌های بعدی زندگی را پیش‌بینی کند یا خیر. در این آزمایش تعدادی کودکان ۴ یا ۶ ساله را در یک اتاق و در جلوی میزی می‌نشاندند که روی آن یک شیرینی یا پاستیل پفی یا یک بیسکویت قرار داشت. به کودکان مورد آزمایش گفته می‌شود اگر ۱۵ دقیقه صبر کنند و شیرینی را نخورند یک شیرینی دیگر نیز به آنها داده خواهد شد. یک پنجم بچه‌ها توانستند در برابر وسوسه‌ی شیرینی مقاومت کنند و ۱۵ دقیقه صبر کنند تا دو تا دریافت کنند. اما یک پنجم بچه‌ها حتی ۱ دقیقه هم نتوانستند مقاومت کنند و شیرینی را همان موقع می‌خوردند. آزمایش شیرینی مارشمالو یکی از آزمایش های جالب روانشناسی است که نکات جالبی را به ما نشان داده است.
نکته جالب این است که حالا بعد از گذشت ده‌ها سال از زمان انجام آن آزمایش پژوهشگران متوجه شدند کودکانی که توانسته بودند ۱۵ دقیقه در برابر وسوسه‌ی خوردن شیرینی مقاومت کنند در بزرگسالی از عهده‌ی امتحانات دانشگاهی و پیشرفت تحصیلی بخوبی برآمدند و روابط اجتماعی موفق دارند و احتمال رو آوردن آنها به مواد مخدر کمتر است. همین مسئله سبب شده تا پروفسور والتر آنرا به روز کند چون به اعتقاد وی کنترل نفس امر ثابت و تغییر نیافتنی نیست و آن را از دوران کودکی می‌توان به افراد یاد داد و به این طریق فرصت‌های آینده‌ی یک کودک را به طرز چشم‌گیری تغییر داد. پروفسور والتر گفت: روش‌هایی وجود دارد که بچه‌ها با بکارگیری آنها می‌توانند توانایی خودشان را در کنترل احساسات منفی و مقابله با وسوسه‌ها به طرز موثر و سازنده‌ای بهبود ببخشند، این روش‌ها نسبتاً ساده هستند و کاملا قابلیت آموزش به بچه‌ها را دارند. وی گفت: فکر می‌کنم پیام این تحقیق، پیامی کاملا مثبت است و سرنوشت ما به طور صد در صد به دی ان ای یا اینکه در کجا و در چه شرایطی به دنیا آمده‌ایم گره نخورده است و روش‌ها و تکنیک‌های بسیاری وجود دارد که ما با یادگیری آنها در هر سنی به ویژه در دوران کودکی می‌توان سرنوشت و آینده خودمان را خودمان تعیین کنیم.
- آزمایش اتاق سیگاری
فکر می‌کنید که اگر مشاهده کنید کسی به دردسر افتاده است ممکن است به او کمک کنید؟ روانشناسان با انجام یکی از آزمایش های جالب روانشناسی فهمیده‌اند که پاسخ به این سوال به تعداد مردمی بستگی دارد که در آنجا حضور دارند. به احتمال زیاد زمانی کمک می‌کنیم که ما تنها شاهد قربانی باشیم اما زمانی که دیگرانی هم وجود دارند احتمال کمک کردن ما بسیار کم می‌شود.
این پدیده بعد از قتل وحشتناک خانمی به نام کیتی گنوس توجه عمومی را به خود جلب کرد. در حالیکه افراد زیادی شاهد حمله به او بودند اما کسی کمک نکرد تا اینکه دیر شده بود. این پدیده تحت عنوان اثر تماشگر شناخته می‌شود. این اثر به این معنا است که زمانی که افراد دیگری در صحنه وجود دارد احتمال کمی وجود دارد که اقدامی برای کمک صورت بگیرد.
در یک آزمایش کلاسیک پژوهشگران شرکت‌کنندگان را در یک اتاق قرار دادند تا پرسشنامه‌هایی را تکمیل کنند. ناگهان اتاق پر از دود سیگار می‌شود. در برخی موارد شرکت‌کننده تنها بود، در برخی موارد نیز سه شرکت‌کننده در اتاق بودند و در برخی موارد یک شرکت‌کننده و دو همدست آزمایشگر. در موقعیت آخر همدستان آزمایشگر دود سیگار را نادیده می‌گرفتند و به پر کردن پرسشنامه‌ها ادامه می‌دادند.
زمانی که شرکت‌کننده تنها بود در سه چهارم موارد اتاق را ترک می‌کرد تا ماجرای دود سیگار را به پژوهشگران گزارش کند. زمانی که سه شرکت‌کننده واقعی وجود داشت کمتر از ۴۰ درصد موارد دود گزارش می‌شد. در موقعیت آخری که همدستان آزمایشگر دود را نادیده می‌گرفتند کمتر از ۱۰ درصد شرکت‌کنندگان دود سیگار را گزارش کردند.
این آزمایش نمونه خوبی است از اینکه چگونه مردم بر واکنش‌های دیگران به عنوان راهنمای عمل خود تکیه می‌کنند. زمانی که اتفاقی می‌افتد اما هیچ کسی واکنشی نشان نمی‌دهد مردم به این نتیجه می‌رسند که نیازی به واکنش نیست.
- آزمایش اثر هاله‌ای
ادوارد ثرندایک یکی از بزرگترین روانشناسان معاصر است و یکی از آزمایش های جالب روانشناسی را او انجام داده است. ثرندایک در مقاله‌ای که در ۱۹۲۰منتشر کرد آزمایشی را شرح داد که در آن از فرماندهان ارتش خواسته بود خصوصیات زیردستان خود را درجه‌بندی کنند. ثرندایک در پی این بود که چگونه اثر یک ویژگی با کیفیت مانند هوش، سایر خصوصیات شخصی دیگر مانند رهبری، وفاداری و صداقت را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
ثرندایک کشف کرد زمانی که افراد یک برداشت خوب از یکی از خصوصیات یک فرد انجام می‌دهند تمایل پیدا می‌کنند که سایر خصوصیات آن فرد را نیز خوب بدانند.
به عنوان مثال به این فکر کنید که یک فرد جذاب می‌تواند اثر هاله‌ای ایجاد کند. در این صورت مردم گمان می‌کنند که او همچنین یک شخص مهربان، باهوش و جالبی است. اثر متضاد این موضوع نیز رخ می‌دهد. احساسات منفی نسبت به یک خصوصیت فرد ممکن است سایر خصوصیات دیگر وی را نیز منفی جلوه بدهد.
۸- آزمایش موافقت دروغین
یکی از بهترین نمونه‌های خوب از آزمایش های جالب روانشناسی آزمایش موافقت دروغین است. در اواخر دهه ۱۹۷۰، لی راس آزمایش جالبی را انجام داد. در یک آزمایش پژوهشگران به شرکت کنندگان امکان انتخاب شیوه پاس‌خدهی به یک تعارض تخیلی را دادند و اینکه مردم چگونه راه حل مشابه را انتخاب می‌کنند. آنها به این نتیجه رسیدند که اهمیتی ندارد که چه راه حلی انتخاب می‌شود، افراد تمایل دارند که باور داشته باشند که اکثریت مردم همان راه حلی را انتخاب می‌کنند که آنها انتخاب کرده‌اند.
در یک مطالعه دیگر آزمایشگران از دانشجویان خواستند که در اطراف یک کمپ قدم بزنند و تبلیغاتی را به مردم نشان دهند. سپس آزمایشگران از دانشجویان خواستند که برآورد کنند چقدر امکان دارد که افراد دیگر هم این کار را انجام دهند. آنها به این نتیجه رسیدند که آنهایی که موافقت کرده بودند تبلیغات را انجام دهند معتقد بودند که اکثریت مردم نیز با پوشیدن لباس تبلیغات نیز موافقت می‌کنند. آنهایی که نیز موافقت نکرده بودند معتقد بودند که دیگران نیز موافقت نخواهند کرد.
نتایج این آزمایش‌ها آنچه را که در روانشناسی اثر موافقت دروغین نامیده می‌شود تأیید کردند. اهمیتی ندارد که باورها، انتخاب‌ها و رفتارهای ما چه هستند زیرا ما تمایل داریم که معتقد باشیم اکثر مردم با ما موافق هستند و به همان شیوه‌ی ما عمل می‌کنند.
آزمایش های جالب روانشناسی اجتماعی
Refrences
مترجم: حمید بهرامی‌زاده
خواندنی‌های بیشتر
کوری عاطفی؛ اولین قدم در شروع خیانت زناشویی و نقش زوج درمانگر
افراد بسیار راحت‌تر درباره احساسات فیزیولوژیکی خودشان صحبت می‌کنند و آنها را می‌شناسند اما نمی‌نتوانند هیجانات خود را یا آنچه که از نظر احساسی تجربه... بیشتر بخوانید
یالوم و نظریه رواندرمانی؛ تکنیک ها و آسیب شناسی
اروین یالوم درمانگری قصه‌گوست که علاوه بر کتاب‌هایی مانند رواندرمانی اگزیستانسیال یا هنر درمان که به‌عنوان کتابِ درسی در دانشگاه‌های نقاط مختلف جهان... بیشتر بخوانید
روانشناسی صنعتی و سازمانی چیست؟ آشنایی با مفاهیم و کاربردهای آن
درطول سالهای اخیر شاهد رشد نیازمندی به علم روانشناسی در جامعه خود هستیم. این را می توان از افزایش تعداد مراکز خدمات روانشناسی و مشاوره، افزایش تع... بیشتر بخوانید
کوهات و روانشناسیِِ خود
هدف از نوشتن این مقاله آشنایی شما با کوهات و روانشناسی خود و درک نحوه پیدایش، اصطلاحات و مفاهیم آن است. همچنین در راستای درک بهتر نقش کلیدی دوران اول... بیشتر بخوانید
نظریه رفتار درمانی پاولف چیست؟
رفتارگرایی از بسیاری از جهات واکنشی به فلسفه‌ها و اشکال روان شناسی دیگر است که تجربیات ذهنی را بر رفتارهای قابل اندازگیری در اولویت قرار می‌دهد. رفتار... بیشتر بخوانید
سیر تاریخی روانشناسی : تاریخچه‌ی روانشناسی از آغاز تا اکنون
سیر تاریخی روانشناسی برخی محققین تولد روانشناسی مدرن را در قرن‌های ۱۷ و ۱۸ می‌دانند. در ۱۷۸۵ کتاب ویلیام بتل تحت عنوان رساله‌ای در مورد دیوانگی منتشر... بیشتر بخوانید
ویلهلم وونت : زندگی‌نامه و کارهای پدر روانشناسی در قرن نوزدهم
ویلهلم وونت : زندگی‌نامه‌ی پدر روانشناسی ویلهلم وونت یکی از ماندگارترین چهره‌های روانشناسی است و توسط بسیاری از روانشناسان پدر روانشناسی محسو... بیشتر بخوانید
چگونه از روانشناسی ورزشی برای بهبود آموزش و یادگیری استفاده کنیم؟
چه کسی می‌تواند علاقه‌اش به المپیک، Super Bowl یا NBA را انکار کند؟ اگر از بیشتر دانش آموزان سال اول خود بخواهید که Michael Jordan، Jeff Gordon ی... بیشتر بخوانید
یکپارچگی حسی چیست و راهکارهای درمان آن کدام است؟
مارک لباس، درز جوراب، نوسان یک تاب، غژ غژ پنکه، بستن در، طعم تند و تیز و… چنین چیزهایی برای شما مسائلی عادی هستند، چطور ممکن است برای برخی کودکا... بیشتر بخوانید
نوازش چگونه می‌تواند افسردگی را درمان کند؟
انسان پیچیده‌ترین موجودی است که تا به امروز بر روی زمین پا گذاشته، از هزاران سال پیش دانشمندانی وجود داشتند که زندگی خود را صرف کشف انسان و دنیای پیچی... بیشتر بخوانید
