اختلال نشخوار در نوزادان و کودکان:
علاوه بر اختلال هرزه‌خواری، اختلال نشخوار یکی دیگر از اختلال‌های خوردن است. در این اختلال شخص (معمولاً نوزاد یا کودک) غذای خورده شده‌اش را به دهان بازمی‌گرداند و دوباره آن را می‌جود. در بیشتر موارد غذای دوباره جویده شده بلعیده می‌شود اما گاهی نیز کودک آن را تف می‌کند.
برای این که این رفتار تشخیص اختلال دریافت کند باید در کودکی رخ بدهد که قبل از آن به صورت نرمال غذا می‌خورده، باید به صورت منظم تکرار شود و حداقل به مدت یک ماه این رفتار دیده شود. ممکن است این رفتار درست در حین غذا خوردن مشاهده شود یا بعد از آن.
نشانه‌های اختلال نشخوار در کودکان
نشانه‌های اختلال خوردن در کودکان شامل مواردی می‌شود که در ادامه ذکر می‌شوند:
- استفراغ مکرر غذا
- دوباره جویدن مکرر غذا
- کاهش وزن
- تنفس بد و خراب شدن دندانها
- دل‌دردهای مکرر و سوءهاضمه
- لبهای خشک و ترک خورده
علاوه بر این، نوزادان مبتلا به اختلال نشخوار ممکن است حرکات غیرعادی داشته باشند. به عنوان مثال به صورت مرتب پیچ و قوس می‌خورند. عقب نگه داشتن سر، منقبض کردن عضلات شکم، و ادای مکیدن را در آوردن نیز در آنها فراوان مشاهده می‌شود. این حرکات بیشتر به منظور تلاش برای بالا آوردن غذای هضم شده صورت می‌گیرد.
اختلال نشخوار در DSM-5
ویژگی اصلی اختلال نشخوار، نشخوار مکرر غذاست که پس از تغذیه یا خوردن ظرف مدت حداقل یک ماه روی می‌دهد. مقداری از غذایی که قبلاً بلعیده شده ممکن است بدون تهوع آشکار، قی کردن غیرارادی، یا نفرت، به دهان برگردانده شود. امکان دارد غذا دوباره جویده و بعد از دهان بیرون ریخته شود یا دوباره بلعیده شود. نشخوار در اختلال نشخوار باید مکرر باشد، حداقل چندبار در هفته، روی دهد، مخصوصاً به صورت روزانه.
این اختلال ممکن است در طول عمر، مخصوصاً در افرادی تشخیص داده شود که ناتوانی عقلانی نیز دارند.
اطفال مبتلا به اختلال نشخوار، وضعیت کشیدن و خم کردن پشت را در حالی که سر به عقب نگه داشته شده است نشان می‌دهند و با زبان خود حرکات مکیدن را انجام می‌دهند. ممکن است آنها مابین دوره‌های نخشوار تحریک‌پذیر و گرسنه باشند. از دست دادن وزن و ناتوانی در کسب وزن مورد انتظار، ویژگی‌های رایج در اطفال مبتلا به اختلال نشخوار هستند.
ملاک‌های تشخیصی اختلال نشخوار در DSM-5
علل اختلال نشخوار
علت اصلی و واقعی اختلال نشخوار شناخته نشده است، اما چندین عامل ممکن است در شکل‌گیری این اختلال نقش داشته باشند.
- بیماری جسمانی یا استرش شدید می‌تواند این رفتار را بوجود بیاورد
- نادیده گرفته شدن یا روابط نابهنجار بین مادر و کودک
- راهی برای جلب توجه
- مشکلات روانی ـ اجتماعی نظیر فقدان تحریک، غفلت، موقعیت‌های زندگی استرس‌زا، و مشکلاتی در رابطه والد ـ فرزند ممکن است عوامل آماده‌ساز در اطفال و کودکان خردسال باشند.
میزان شیوع اختلال نشخوار چقدر است؟
چون این اختلال خود به خودی از بین می‌رود و کودکان بزرگتر و بزرگسالان به خاطر شرم این اختلال را پنهان نگه می‌دارند نمی‌توان میزان شیوع واقعی آن را تخمین زد. اما به طور کلی این اختلال شیوع بالایی ندارد.
اختلال نشخوار اغلب در نوزادان و کودکان کوچکتر (بین ۳ تا ۱۲ ماهگی) و در بین کودکانی که آسیب‌های شناختی دارند رخ می‌دهد. در کودکان بزرگتر، نوجوانان و بزرگسالان به ندرت مشاهده می‌شود. تا حدود اندکی در پسران بیشتر از دختران رخ می‌دهد، اما برخی مطالعات میزان آن را برابر نشان داده‌اند.
اختلال نشخوار چگونه تشخیص داده می‌شود؟
اگر نشانه‌های اختلال نشخوار در کودک وجود داشته باشید پزشک تاریخچه پزشکی و آزمایش‌های جسمانی را انجام می‌دهد. ممکن است آزمایش‌هایی مانند آزماش اشعه X و آزمایش خون را انجام دهد تا احتمال هر گونه علت جسمانی برای بالا آوردن، مانند بیماری‌های معده را بررسی کند.
برای کمک به تشخیص اختلال نشخوار مرور کردن عادات خوردن نیز ممکن است ضروری باشد. اغلب لازم می‌شود که پزشک نوزاد را در حین غذا خوردن و بعد از آن مشاهده کند.
اختلال نشخوار چگونه درمان می‌شود؟
درمان اختلال نشخوار به طور عمده بر تغییر رفتار کودک متمرکز است. رویکردهای مختلفی به این منظور ممکن است استفاده شود:
- تغییر نحوه نشستن کودک در حین غذا خوردن و بعد از آن
- برقراری ارتباط بیشتر بین مادر و کودک در حین غذا خوردن، توجه کردن بیشتر به کودک
- کاهش حواس پرتی در حین غذا خوردن
- تبدیل غذا خوردن به یک تجربه لذت بخش
- پرت کردن حواس کودک زمانی که رفتار نشخوار را آغاز می‌کند
- شرطی‌سازی بیزاری آور؛ قرار دادن مواد شور یا تند روی زبان کودک زمانی که غذا را بالا می‌آورد.
رواندرمانی برای مادر و خانواده ممکن است به بهبود ارتباط و از بین بردن احساسات منفی نسبت به کودک مفید باشد.
هیچ دارویی برای درمان اختلال نشخوار تجویز نمی‌شود.
آیا امکان پیشگیری از اختلال نشخوار وجود دارد؟
هیچ راه شناخته شده‌ای برای پیشگری از اختلال نشخوار در نوزادان و کودکان وجود ندارد. اما توجه کامل به عادات خوردن کودک می‌تواند تا حدودی کمک کننده باشد.
حمید بهرامی زاده، دانشجوی دکتری روانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی
یک راه ساده و آسان برای اطلاع از مطالب جدید سایت و ارتباط با ما کانال تلگرام ماست. در تلگرام ravanhami@ با ما همراه باشید.
