بهانه گیری در کودکان:
بهانه گیری در کودکان واقعاً آزاردهنده است و والدین و اطرافیان را وادار به انجام اعمالی می‌کند که غیراخلاقی و خارج از اصول فرزندپروری است. بهانه گیری در کودکان به شکل‌های مختلفی سبب لبریز شدن کاسه صبر والدین می‌شود.
علاوه بر جیغ زدن و غرغر کردن شاید کودکی لگدپرانی کند یا پاهایش را به زمین بکوبد، اشیاء را به اطراف پرت کند، دیگران را کتک بزند یا حتی نفس خود را حبس کند تا کبود شود. تحمل و کنترل این رفتارها واقعاً طاقت‌فرسا است اما والدین باید مطمئن باشند که حبس نفس تا مرحله کبودی نیز نوعی بهانه گیری و کج‌خلقی کودکانه است. در اینجا علاوه بر نکات کلی به‌طور خاص درباره جیغ زدن کودکان صحبت خواهیم کرد.
اگر تحمل بهانه گیری در کودکان خود را ندارید چند دقیقه کوتاه بیرون بروید و وقتی کودک دست از گریه و جیغ برداشت دوباره به اتاق بازگردید. اگر شما آرامش خود را حفظ کنید او نیز سریع‌تر آرام می‌شود. اگر بهانه‌گیری و کج‌خلقی کودک به مرحله‌ای رسید که شروع به کتک زدن دیگران، پرتاب وسایل یا جیغ‌های بی‌وقفه کرد، او را به مکانی امن همچون اتاق‌خواب خودش ببرید و به او بگویید چرا او را اینجا آورده‌اید (زیرا پویا را کتک زده‌ای) و کنار او بمانید تا آرام شود.
اگر در مکان عمومی هستید و کودک کج‌خلقی‌هایش را آغاز کرد سریع آنجا را ترک کنید تا فرزندتان آرام شود.
عشق خود را به کودک ابراز کنید: هنگامی که کودک آرام است و می‌توانید با او صحبت کنید، او را در آغوش بگیرید و بگویید چقدر دوستش دارید. این رفتار برای کودک آموزنده است و می‌تواند با آرامش بیشتر در مورد کج‌خلقی‌های خود صحبت کند.
هنگامی‌که کودک آرام شد در مورد اتفاق‌های پیش‌آمده با او صحبت کنید. صحبت کردن در مورد بهانه‌گیری‌ها کودک بسیار ساده است. شما متوجه خواهید شد مشکل کودک شما چیست. کمک کنید تا بتواند احساسات خود را در غالب کلمات بیان کند. به‌طور مثال، به او بگویید: «تو خیلی عصبانی بودی چون غذا آن چیزی نبود که می‌خواستی.» به او اجازه دهید متوجه شود صحبت کردن در مورد ناراحتی‌ها نتیجه بهتری دارد. با خنده بگویید: «ببخشید من تو رو درک نکردم. الان که جیغ نمی‌کشی متوجه شده‌ام چه می‌خواستی.
بسته به فرزند خود، هرچند وقت یک‌بار از ترفند زمان دادن استفاده کنید. این راهکار را از ۱۸ ماهگی آغاز کنید. با این ترفند شاید کودک بتواند خودش تا حدی بهانه‌گیری‌هایش را کنترل کند. زمان دادن به کودکان به‌ویژه زمانی که کج خلقی کودکان بالاست و دیگر روش‌ها پاسخگو نیستند، جواب می‌دهد. کودک را در مکانی ساکت و خسته‌کننده برای مدت‌زمان کوتاهی (یک دقیقه برای هرسال از عمرش) بگذارید. این مسئله کمک می‌کند تا کودک خودش را آرام کند.
به او توضیح دهید که چه‌کاری می‌کنید: به شما زمان می‌دهم تا آرام شوی و مامان در آنجا منتظر توست. در ضمن، به او توضیح دهید که این تنبیه نیست. اگر کودک نخواست در آن مکان بماند باقدرت اما نه بداخلاقانه او را در مکان موردنظر نگه‌دارید. دنبال کار خود بروید. اگر جای او امن است به‌هیچ‌وجه به او نگاه یا توجه نکنید و بگذارید با خودش کنار بیاید
مراقب باشید خیلی در موقعیت‌هایی که باعث ناراحتی کودک می‌شود، قرار نگیرید. به‌طور مثال، اگر او هنگام گرسنگی عصبانی می‌شود و شروع به بهانه‌گیری می‌کند حتماً میان وعده‌های کوچکی در کیف خود داشته و مراقب باشید خیلی در موقعیت‌هایی که باعث ناراحتی کودک می‌شود، قرار نگیرید.
اگر با تغییر فعالیت‌ها مشکل دارد حتماً پیش از هر تغییری به او مسئله را گوشزد کنید. به‌طور مثال، اگر قصد دارید تا نیم ساعت دیگر زمین‌بازی را به مقصد خانه ترک کنید حتماً این مسئله را با او در میان بگذارید. اجازه دهید از این تصمیم آگاه شود.
اگر متوجه شدید الان است که بهانه‌گیری‌های کودک آغاز شود، بلافاصله حواس او را پرت کنید: اسباب‌بازی به او بدهید، مکانش را عوض کنید، توجه او را به پرنده در حال پرواز جلب کنید.
کودک در این سنین مستقل بودن را می‌آموزد بنابراین تا حد امکان به او حق انتخاب بدهید. البته نه اینکه از او بپرسید می‌خواهد همه‌وقت خود را چگونه سپری کند. بگویید: «موز یا هلو می‌خواهی؟» به‌جای اینکه بگویید: «موزهای تکه شده‌ات را بخور!» به او احساس کنترل داشتن بر اوضاع را منتقل کنید.
توجه کنید که چقدر از کلمه «نه» استفاده می‌کنید. اگر زیاد از آن استفاده می‌کنید در واقع شرایط را برای خود و کودکتان پر اضطراب و سخت می‌کنید. سعی کنید این مسئله را کنترل کنید.
شاید بهانه‌گیری‌های روزانه برای کودکان امری طبیعی باشد اما باید مراقب مشکلات احتمالی هم باشید.
هر گونه تنش و استرسی که در خانه وجود دارد می‌تواند در بیشتر شدن کج‌خلقی و بهانه‌گیری‌های کودک تأثیر بگذارد.
راه‌های کنترل جیغ زدن کودکان
هنگامی‌که کودک در حال جیغ‌وداد کردن است به حرف‌ها و دلیل‌های شما گوش نمی‌دهد و با حالتی منفی به فریادها و تهدیدهای شما پاسخ می‌دهد. هرچه بیشتر سر او داد بزنید که آرام‌تر شود، او با صدای بلندتری جیغ میزند. در این مواقع شاید بهترین کار این است که کنار او بنشینید و چیزی نگویید. به‌طورکلی، بودن در کنار کودک هنگام بدرفتاری‌هایش روش خوبی است.
کودکان خودشان هم از خشمی که دامن آن‌ها را گرفته است می‌ترسند و بودن شما در کنار آن‌ها موجب آرامششان می‌شود. جیغ زدن کودکان اغلب ابزاری است برای رسیدن به خواسته‌هایشان. بر اساس سن کودک، جیغ زدن می‌تواند طبیعی و غیرطبیعی باشد برخورد والدین و اطرافیان با این پدیده در شکل‌گیری رفتارهای ارتباطی و ویژگی‌های شخصیتی کودک تعیین‌کننده است و برخورد نامناسب والدین وضعیت دشواری را می‌آفریند. رعایت نکات زیر در برخورد مناسب با این مشکل مناسب است:
تا قبل از ۱۸ ماهگی به‌طور طبیعی آواها، جیغ و گریه شیوه‌ای برای بیان خود و برقراری ارتباط و جلب‌توجه دیگران است.
جیغ زدن در این مرحله با شدت و دفعات معمولی، امری طبیعی است؛ اما والدین باید صبور باشند و با شوخی و یا جدی جیغ زدن‌ها را تقویت نکند این دوره باکمی دشواری سپری می‌شود. اگر به‌صورت افراطی به کودک بی‌توجهی شود و یا به جیغ زدن کودک افراطی حساس بوده این مرحله طولانی می‌شود و گاهی در مراحل بعدی که کودک توانایی کلامی پیدا می‌کند از جیغ زدن برای جلب‌توجه وبیان خود استفاده می‌کند رفتار جیغ زدن را تحلیل کنید:
از آنجا که کودک توانایی اولیه بیان خواسته خود از طریق ایماواشاره به کار بردن جملات ابتدایی را ندارد ممکن است جیغ زدن، ابزار کودک برای تحمیل خواسته‌های خود به دیگران باشد و برای بر خود مناسب با آن باید دید کودک در چه زمانی، به چه دلیلی، به چه اندازه و چگونه از این رفتار استفاده می‌کند و به‌ویژه مشخص شود در هنگام و پایان جیغ زدن واکنش دیگران به این رفتار کودک چیست؟ برای شناخت بیشتر رفتار کودک را طی ۱۰ روز پیگیری و ثبت کنید این کار باعث می‌شود مطالب زیادی از رفتار کودک و واکنش اطرافیان کشف کنید که به درک عمیق‌تر این وضعیت کمک بسیاری می‌کند.
مهارت‌های ارتباطی خود و کودکتان را افزایش دهید: هرچقدر ارتباط والدین با کودک غنی‌تر و کودک دربیان خواسته‌اش ماهرتر شود، رفتارهای نظیر جیغ زدن کم می‌شود. مهارت بازی کردن و سرگرم کردن کودک را در خود افزایش دهید. به کودک یاد دهید با اشاره یا بیان کلمه‌های ساده، خواسته‌اش را بیان کند.
جیغ زدن را در کودک خود کنترل کنید: یکی از مهم‌ترین عوامل بهانه‌گیری و جیغ کودکان، آن است که والدین پس از جیغ زدن و راه انداختن سروصدا در مقابل کودک تسلیم می‌شوند. جیغ زدن کودک با رسیدن به خواسته‌اش و با تغییر وضعیت به نفع او پایان می‌یابد و کودک یاد می‌گیرد هرچه بیشتر جیغ بزند مزایای بیشتری به دست می‌آورد.
رفتارهای اتفاقی کودک خود را نادیده بگیرید: برخی از بدرفتاری‌ها، بهانه‌گیری‌ها و جیغ زدن‌ها ازسر بی‌حوصلگی، خستگی و یا اتفاقی است. در این شرایط فقط و فقط صبور باشید جیغ زدن باعث تحلیل انرژی می‌شود و تارهای صوتی و دیافراگم کودک را دچار خستگی می‌کند بنابراین کودک نمی‌تواند به مدت طولانی آن را ادامه دهد به کودک پیام‌ها و هویت منفی ندهید: گاهی والدین اطرافیان آگاهانه و یا اغلب، ناآگاهانه به کودک عباراتی مثل:/جیغ‌جیغو/مگه بلندگو قورت دادی/از دستت خسته شدم/را به کودک خطاب می‌کنند. این عبارت‌ها پیام‌های منفی‌اند و رفتار منفی کودک شمارا به ویژگی شخصیتی او تبدیل می‌کنند.
به رفتارهای مثبت کودک توجه کنید: تمرکز شما بر روی جیغ زدن‌ها و بهانه‌گیری‌های کودکتان آرامشتان را برهم میزند و این دغدغه شمارا از رفتارهای مثبت او غافل می‌کند و باعث می‌شود در هنگام رفتار نامناسبش کنترل خود را از دست دهید. به دیگر رفتارهای او توجه کنید و به آن‌ها بها دهید. به‌خصوص هنگامی‌که آرام است مثلاً با آرامش بازی می‌کند، خواسته‌هایش را صریح می‌گوید. یکی از رفتارهای مخرب والدین هنگام جیغ زدن کودک فریاد زدن و آرام کردن او با صدای بلند است و در حالی که خود والدین با فریاد و صدای بلند با کودک صحبت می‌کنند یا او را تهدید و تنبیه می‌کنند؛ انتظار دارند کودک آرام باشد. به یاد داشته باشید شما الگوهای اصلی رفتارهای فرزندتان هستید.
عنوان: بهانه گیری در کودکان
منبع: About Psychology
گردآورنده: بهاره محسنی، دانشجوی کارشناسی ارشد مشاوره
