روانشناسان دقیقاً خلاقیت را چگونه تعریف می‌کنند؟ مطالعه خلاقیت می‌تواند یک فرایند دشوار باشد. زیرا نه تنها یک موضوع پیچیده است، بلکه یک توافق روشن در مورد نحوة تعریف کردن آن هم وجود ندارد. بسیاری از رایج‌ترین تعاریف بیان می کنند که خلاقیت تمایل به حل مشکلات یا خلق‌کردن چیزهای جدید به شیوه‌های بدیع است.
مولفه‌های خلاقیت
دو مولفه اصلی عبارتند از:
- اصالت (Originality): ایده باید چیز جدیدی باشد که بسط ساده یک چیز دیگر که از قبل وجود دارد نیست.
- عملکرد (Functionality): ایده باید واقعاً کار کند یا دارای درجه‌‌ای از سودمندی باشد.
خلاقیت چه زمانی رخ می‌دهد؟
میهالی سسیکس‌زنت‌میهالی[۱] در کتاب خود خلاقیت: سیالیت و روانشناسی کشف و اختراع بیان می کند که خلاقیت غالباً در موقعیتهای اندکی می تواند دیده شود.
- افرادی که به نظر برانگیزاننده و جالب به نظر می رسند و تنوعی از تفکرات غیرمعمول دارند.
- افرادی که جهان را با یک چشم انداز تازه درک می کنند، ایده‌های بینش‌آفرین دارند و اکتشافات شخصی مهمی انجام می دهند. این اشخاص اکتشافات خلاقانه‌ای انجام می دهند که معمولاً تنها برای آنها شناخته شده‌اند.
- کسانی که به دستارودهای خلاقانه بزرگی می رسند که در کل جهان شناخته می شوند. مخترعان و هنرمندان مانند توماس ادیسون و پابلو پیکاسو در این طبقه قرار خواهند گرفت.
انواع خلاقیت
مدل «چهار c» پیشنهاد می کند که چهار نوع مختلف خلاقیت وجود دارند:
- خلاقیت « c ریز» (Mini-c) شامل ایده‌ها و بینشهای بامعنای شخصی که فقط برای خود فرد شناخته شده‌اند.
- خلاقیت «c کوچک»(Little-c) اکثراً شامل تفکر و حل مسئله هرروزه است. این نوع به مردم کمک می کند مشکلات روزمره که با آن روبه‌رو می شوند را حل کند و با تغییرات محیط انطباق پیدا کنند.
- خلاقیت «C حرفه‌ای»( Pro-C) در بین متخصصانی رخ می دهد که مهارت دارند و در حیطه خودشان خلاق هستند. این افراد در تخصص یا شغل خود خلاق هستند امًا برای کارهایشان به شهرت و اهمیت دست نمی‌یابند.
- خلاقیت «C بزرگ»( Big-C) شامل خلق کردن کارها و ایده هایی است که در یک حیطه بزرگ دانسته می شوند. این نوع به شهرت و تحسین منجر می شود و اغلب به خلق چیزهایی مانند ابداعات پزشکی، پیشرفتهای تکنولوژیکی و دستاوردهای هنری می انجامد که جهان را تغییر می دهند.
خلاق بودن به چه چیزی نیاز دارد؟
میهالی بیان می کند که افراد خلاق صفات متنوعی دارند که در تفکر ابتکاری آنها نقش دارند. برخی از این صفات کلیدی عباتند از:
- انرژی: افراد خلاق مقدار زیادی انرژی فیزیکی و ذهنی دارند. همچنین آنها تمایل دارند که مقدار زیادی از زمان را در سکوت به تفکر و تامل بپردازند.
- هوش: روانشناسان مدت طولانی معتقد هستند که هوش نقشی کلیدی در خلاقیت دارد. محققان در مطالعه طولی مشهور ترمن روی کودکان بااستعداد به این نتیجه رسیدند که هرچند ضریب هوشی بالا برای خلاقیت بزرگ ضروری است امَا تمام افراد با ضریب هوشی بالا خلاق نیستند. میهالی اعتقاد دارد که افراد خلاق باید باهوش باشد امَا آنها باید قادر باشند به چیزها به شیوه‌های تازه و حتی ساده نگاه کنند.
- نظم: افراد خلاق فقط در یک گوشه نمی نشینند و منتظر بمانند تا به آنها الهام شود. آنها سرزنده و شوخ هستند، بااینحال آنها در پیگیری کار و اشتیاقهای خود منظم هستند.
درحالیکه به نظر می رسد برخی افراد به طور طبیعی خلاق هستند، کارهایی وجود دارند که شما می توانید برای افزایش خلاق بودن خود انجام دهید. همانطور که میهالی خاطر نشان می کند، خلاق بودن به یک رویکرد تازه که با نظم ترکیب شده باشد نیاز دارد. همانطور که توماس ادیسون بیان کرد، نبوغ ۱ درصد الهام است و ۹۹ درصد کار سخت.
همچنین مایا آنجلو[۲] پیشنهاد می کند که خلاقانه فکر کردن حتی به پرورش دادن خلاقیت بیشتر کمک می کند:
«خلاقیت یا استعداد همانند الکتریسیته چیزی است که من نمی توانم درک کنم، امَا چیزی است که می توانم آن را تحت کنترل در آورم و از آن استفاده کنم. در حالیکه الکتریسیته یک راز باقی می ماند من می توان به آن وصل شوم و یک کلیسای جامع یا کنیسه را روشن کنم یا یک اتاق عمل را روشن کنم و از آن برای نجات یک زندگی استفاده کنم. یا می توانم از آن برای کشتن یک نفر با برق استفاده کنم. خلاقیت هم مانند الکتریسته هیچ قضاوتی انجام نمی دهد. من می توانم از آن به صورت مولد یا مخرب استفاده کنم. مهم استفاده کردن از آن است. شما نمی توانید آن را با مصرف کردن تمام کنید. با استفاده بیشتر، از آن بیشتر خواهید داشت.»
مقالات بیشتر:
روشهای تقویت خلاقیت
روشهای اندازه‌گیری خلاقیت
مترجم: شعیب قاسمی
منبع
http://psychology.about.com/od/problemsolving/fl/What-Is-Creativity.htm
منابع استفاده شده در متن اصلی
Angelou, M., & Elliot, J.M. (1989). Conversations with Maya Angelou. Jackson: University Press of Mississippi.
Csikszentmihalyi, M. (1996). Creativity: The Work and Lives of 91 Eminent People. New York: HarperCollins.
Csikszentmihalyi, M. (1997). Creativity: Flow and the Psychology of Discovery and Invention. New York: HarperCollins.
Kaufman, J.C., & Beghetto, R.A. (2009). Beyond big and little: The four C model of creativity. Review of General Psychology, 13(1), 1–۱۲. doi:10.1037/a0013688.
[۲] – Maya Angelou
