آیا تا به حال خودتان را در حال سرزنش کردن خود یا تلاش برای حل ذهنی اشتباهات گذشته یافته‌اید؟ انتقادات اغلب تاثیر بیشتری نسبت به تعریف‌ها دارند و اخبار بد اغلب جلب توجه بیشتری نسبت به اخبار خوب دارد. دلیل این امر این است که حوادث منفی بر مغز ما تاثیر بیشتری دارند. روانشناسان این را به عنوان سوگیری منفی نگری (همچنین سوگیری اطلاعات منفی) می‌نامند و میتواند تاثیر قدرتمندی بر رفتار، تصمیمات و حتی روابط شما داشته باشد.
سوگیری منفی نگری(negativity bias)
سوگیری منفی نگری گرایش ما به این است که نه تنها به محرک‌های منفی، ساده‌تر جلب می‌شویم، بلکه به این رویدادها نیز بیشتر توجه می‌کنیم. این سوگیری به این معنی است که ما غم و اندوه را بسیار قدرتمند‌تر از شادی احساس می‌کنیم.
این پدیده روان شناختی توضیح می‌دهد که چرا غلبه بر اتفاقات تلخ دشوار است و چرا تروماهای (رویدادهای آسیب زا) گذشته می‌توانند چنین اثرات طولانی مدتی داشته باشند. در تقریبا هر گونه تعامل، ما بیشتر احتمال دارد که موارد منفی را متوجه شویم و سپس آن‌ها را به صورت واضح به یاد داشته باشیم.
به عنوان انسان، ما تمایل به موارد زیر داریم:
- به یاد داشتن تجربیات آسیب زا بیشر از تجربیات مثبت
- توهین‌ها را بهتر از ستایش‌ها به یاد آوردن
- قوی‌تر به محرک‌های منفی واکنش نشان دادن
- در مورد موارد منفی بیشتر از موارد مثبت فکر کردن
سوگیری منفی نگری شما را به پرداختن بیشتر به رویدادهای بدی که اتفاق می‌افتد، جلب می‌کند و آن‌ها را بسیار مهم‌تر از آنچه که واقعا هستند، به نظر می‌رساند.
تحقیقات می‌گویند:
تحقیقات نشان داده است که در سراسر مجموعه‌ای گسترده از وقایع روانی، افراد هنگامی که تلاش می‌کنند تا جهان را درک کنند؛ تمایل بیشتری به تمرکز بر رویدادهای منفی دارند. ما به رویدادهای منفی توجه بیشتری نسبت به موارد مثبت داریم؛ ما تمایل داریم بیشتر از وقایع منفی تجربه کسب کنیم؛ ما حتی تمایل به تصمیم‌گیری براساس اطلاعات منفی بیشتر از داده‌های مثبت داریم.
این “رویدادهای بد” است که توجه ما را به خود جلب می‌کند، به خاطرات ما می‌چسبد، و در بسیاری موارد، بر تصمیماتی که ما می‌گیریم تأثیر می‌گذارد.
در انگیزه
بعضی از یافته‌های تحقیقات روان شناختی شامل این می‌شود که سوگیری منفی نگر بر انگیزه برای تکمیل یک کار تاثیر می‌گذارد. افراد وقتی تلاش برای به دست آوردن چیزی می‌کنند، انگیزه کمتری دارند، اما انگیزه هنگام از دست رفتن چیزی انگیزه بیشتری دارند.
علاوه بر این، مطالعات نشان داده‌اند که اخبار منفی بیشتر احتمال دارد به عنوان حقیقت درک شود. از آن‌جا که اطلاعات منفی توجه بیشتری را جلب می‌کند، ممکن است این توجه بیشتر، به عنوان اعتبار بیشتر نیز دیده شود.
در سیاست
تفاوت‌ها در سوگیری منفی با ایدئولوژی سیاسی هم مرتبط است. برخی تحقیقات نشان می‌دهد که محافظه‌کاران ممکن است پاسخ های روان شناختی بیشتری به اطلاعات منفی نسبت به لیبرال‌ها داشته باشند. به عنوان مثال، برخی شواهد نشان می‌دهد که افرادی که خود را از لحاظ سیاسی محافظه‌کار می‌بینند بیشتر از سایرین محرک‌های مبهم را تحریک کننده می‌دانند.
چنین تفاوت‌هایی در سوگیری منفی نگر ممکن است توضیح دهد که چرا برخی افراد بیشتر به چیزهایی مانند سنت و امنیت ارزش می‌دهند، در حالی که دیگران گشودگی بیشتری برای پذیرش ابهام و تغییر دارند.
نمونه هایی از سوگیری منفی نگر
سوگیری منفی نگر میتواند اثرات مختلفی در جهان واقعی بر روی تفکر و عملکرد افراد داشته باشد. آیا هر یک از این موقعیت‌ها و رویدادهای زیر که مثال‌هایی از زندگی واقعی هستند؛ آشنا به نظر می‌آید؟!
- شما یک گزارش بازبینی عملکردی را در کار دریافت کردید که از نظر کلی کاملا مثبت بود و عملکرد و دستاوردهای قوی شما در آن ذکر شده است. چند نظر سازنده به مواردی اشاره کرده که حوزه‌هایی را در بر می‌گیرد که شما می‌توانید آن را بهبود بخشید، و شما خودتان را درگیر همین موارد می‌کنید. در عوض احساس خوب در مورد جنبه‌های مثبت گزارش، شما احساس ناراحتی و عصبانیت در مورد چند نظر انتقادی دارید.
- پس از بحث با شریک زندگی‌تان، بر تمام نقص‌های او تمرکز می‌کنید. به جای تصدیق نکات مثبت او، شما بر تمام نواقص او تمرکز دارید. حتی جزئی‌ترین اختلاف‌های بین تان تقویت می‌شوند، در حالی که ویژگی‌های مثبت نادیده گرفته می شوند.
- شما هنوز زنده به یاد می‌آورید که در مقابل دوستان خود تحقیر شده‌اید، حتی اگر این رویداد سال‌ها پیش اتفاق افتاده باشد. شما خود را خجالت زده می‌دانید ، حتی اگر دوستانتان به طور کامل آن موضوع را فراموش کرده باشند.
شواهد
تمایل ما به توجه به رویدادهای منفی و نادیده گرفتن رویدادهای مثبت به احتمال زیاد نتیجه تکامل است. پیش از این در تاریخ بشری، توجه به تهدیدات شر، خطرناک و منفی در جهان به معنای واقعی مبنای زندگی و مرگ بود. کسانی که به خطر بیشتر واقف بودند و رویدادهای منفی اطرافشان توجه شان را بیشتر جلب می‌کرد، امکان بیشتری برای زنده ماندن داشتند.
این بدان معنی است که آن‌ها احتمال دارد که ژن‌هایی را که باعث توانایی فهم بیشتر در خطر آن‌ها می‌شود، را در طول تکامل، منتقل کرده باشند.
رشد
تحقیقات نشان می‌دهد که این سوگیری منفی در نوزادی شروع به ظهور می‌کند. نوزادان کوچک‌تر به تظاهرات مثبت چهره و لحن صدای مثبت توجه بیشتری می‌کنند، اما این حالت با نزدیک شدن آن‌ها به یک سالگی تغییر می‌کند.
مطالعات مغز نشان می‌دهد که سوگیری منفی نگری در نیمه دوم سال اول زندگی یک کودک ظاهر می‌شود. بعضی شواهد وجود دارد که نشان می‌دهد این سوگیری ممکن است حتی در ابتدای رشد شروع شود. یک مطالعه نشان داد که نوزادان کوچک که سه ماهه هستند، در هنگام ارزیابی اجتماعی دیگران نشانه‌هایی از سوگیری منفی نشان می‌دهند.
پاسخ مغز
شواهد پزشکی عصبی نشان داده است که پاسخ به محرک‌های منفی در پردازش عصبی مغز بیشتر است. مطالعاتی که شامل اندازه‌گیری پتانسیل مغزی مربوط به رویداد ERP است و پاسخ مغز را به محرک های حسی، شناختی یا حرکتی نشان می‌دهد، نشان داده است که محرک‌های منفی پاسخ مغزی بیشتری نسبت به محرک‌های مثبت نشان می‌دهند.
در مطالعات انجام شده توسط روانشناسی به نام John Cacioppo، به شرکت کنندگان تصاویری از تصاویر مثبت، منفی یا خنثی نشان دادند. سپس محققان فعالیت الکتریکی مغز را مشاهده کردند. تصاویر منفی نسبت به عکس‌های مثبت یا خنثی پاسخ قوای مغزی را بسیار قوی‌تر نشان دادند.
اثرات در دنیای امروز
در حالی که ممکن است ما دیگر نیازی به ادامه هشدار مستمر در مقایسه با اجداد اولیه‌مان برای زنده ماندن نداشته باشیم، سوگیری منفی‌نگر هنوز نقش مهمی در مغز ما دارد. تحقیقات نشان داده است که سوگیری منفی نگر میتواند اثرات گسترده‌ای بر روی نحوه تفکر، شیوه پاسخ دهی و احساس افراد داشته باشد.
برخی از حوزه های روزمره که ممکن است اثرات این سوگیری را احساس کنید؛ شامل روابط، تصمیم گیری و نحوه درک افراد است.
روابط
سوگیری منفی نگر میتواند بر روابط شما تأثیر بگذارد. این سوگیری ممکن است مردم را متوقع به داشتن بدترین رفتارها در دیگران، به ویژه در روابط نزدیک، که در آن مردم برای مدت طونی یکدیگر را می‌شناسند، سوق دهد.
به عنوان مثال، شما ممکن است پیش بینی کنید که شریک زندگی‌تان به چیزی به بدترین نحو واکنش نشان می‌دهد و در ذهنتان خود را برای دفاعی شدیدتر آماده سازید در حالی که شاید واکنش شریک شما در واقعیت در سطح شدیدی نباشد!
هنگامی که پای روابط به میان می‌آید، ارزشمند است به یاد داشته باشید که نظرات منفی معمولا وزن بیشتری نسبت به مثبت دارند. آگاهی از گرایش خود به سوگیری منفی نگر نیز مهم است. با درک این گرایش طبیعی انسان، می‌توانید بر روی متوقف کردن انتظار بدترین واکنش‌ها تمرکز کنید.
تصمیم گیری
سوگیری منفی نگر میتواند بر روند تصمیم‌گیری تأثیر بگذارد. دانشمندان برنده جایزه نوبل کانمن و تروسکی در تحقیق مشهور خود متوجه شدند که هنگام تصمیم گیری، مردم معمولا بر جنبه‌های منفی یک رویداد بیشتر از جنبه‌های مثبت آن تمرکز دارند.
این سوگیری با تکیه‌ی بیش از حد بر جنبه‌ی منفی میتواند بر انتخاباتی که افراد ایجاد می‌کند و ریسک‌هایی که آن‌ها مایلند انجام دهند؛ تأثیر بگذارد.
هنگام تصور کردن سناریو‌هایی که شامل بدست آوردن مقدار مشخصی از پول یا از دست دادن همان مبلغ پول می‌باشند، خطر از دست دادن در ذهن افراد بزرگتر جلوه می‌کند. افراد نسبت به از دست دادن واکنش‌های شدیدتری دارند تا نسبت به کسب کردن؛ حتی اگر مقدار هر دو یکسان باشد مثلا افراد نسبت به از دست دادن ۲۰ دلار تا به دست آوردن ۲۰ دلار، واکنش قوی‌تری دارند.
ادراک
هنگام شکل گیری ادراک، افراد بیشتر تمایل به تمرکز بر اطلاعات منفی دارند. به عنوان مثال، مطالعات نشان داده است که هنگامی که هر دو صفت “خوب” و “بد” را برای توصیف شخصیت فرد دیگری بیان می‌کنند، شرکت کنندگان در هنگام ایجاد یک تصویر اول، وزن بیشتری را به توصیف گرهای بد می‌دهند.
چگونگی غلبه بر سوگیری منفی نگر
سوگیری منفی نگر میتواند بر سلامت روان شما تأثیر بگذارد. این سوگیری میتواند شما را در اندیشه‌های تاریک غرق کند، به روابط شما با عزیزانتان آسیب برساند، و برای حفظ یک چشم انداز خوش بینانه در زندگی مشکل ایجاد کند. خوشبختانه، گام‌هایی برای تغییر تفکر شما وجود دارد و می‌توانید با تمایل به سوگیری منفی نگر مبارزه کنید.
گام ها:
گفتگوی منفی با خود ( negative self-talk) را متوقف کنید
شروع به توجه به نوع اندیشه‌هایی که در ذهنتان جریان دارد، کنید. پس از این که رویدادی اتفاق می‌افتد، شما ممکن است به چیزهایی مانند “من نباید این کار را انجام دادم” فکر کنید. این گفتگوی منفی با خود، نحوه تفکر شما درباره خودتان و دیگران را شکل می‌دهد.
یک تاکتیک بهتر این است که هر زمان که آن‌ها شروع به گفتگوی منفی می‌کنید، در همان لحظه آن را متوقف کنید و به جای تثبیت اشتباهات گذشته که قابل تغییر نیست، آنچه که از آن اشتباه آموخته‌اید و چگونگی به کارگیری آن در آینده را در نظر بگیرید.
بازنویسی وضعیت
چگونگی صحبت کردن با خودتان در مورد حوادث، تجربیات و افراد، نقش مهمی در شکل دادن به نحوه تفسیر شما از رویدادها ایفا می‌کند. هنگامی که به تفسیر چیزی به روش منفی و یا تنها با تمرکز بر جنبه بدی از وضعیت مشغول هستید، به دنبال راهی برای بازنویسی رویدادها به شیوه ای مثبت‌تر، باشید. این به معنای نادیده گرفتن خطرات بالقوه نیست – این به سادگی به معنی تغییر نقطه‌ی تمرکز شما است تا شما منصفانه و برابر به رویدادهای مثبت نیز توجه کنید.
الگوهای جدید ایجاد کنید
هنگامی که شما خودتان را غرق در افکار منفی پیدا می‌کنید، به دنبال یک فعالیت باشید تا از این سوگیری منفی خود بیرون بیایید. به عنوان مثال، اگر شما خود را در حال بررسی برخی از رویدادهای ناخوشایند می‌یابید، آگاهانه سعی کنید توجه خود را به جای دیگری هدایت کنید و در فعالیتی قرار بگیرید که به شما لذت می‌بخشد. گوش دادن به موسیقی مثبت، رفتن به پیاده روی یا خواندن یک کتاب خوب، همه راه‌هایی است که ذهنتان را از افکار منفی دور می‌کند.
توجه به لحظات مثبت
از آن‌جایی که برای یادآوری تجربیات مثبت توجهی بیشتر لازم است، مهم است که آگاهانه توجه بیشتری به موارد خوب داشته باشید. در حالی که رویدادهای منفی ممکن است به سرعت به حافظه بلند مدت شما منتقل و ذخیره شوند، شما باید بیشتر تلاش کنید تا اثر مشابهی از لحظات شاد در ذهنتان بسازید. بنابراین وقتی اتفاق خوبی رخ می‌دهد، یک لحظه به آن توجه کنید. این لحظه را چندین بار در حافظه خود تکرار کنید و تمرکز بر احساس فوق العاده ای که از یادآوری این خاطره به شما دست می‌دهد، داشته باشید.
به عنوان حرف آخر
سوگیری منفی نگر میتواند تأثیر قدرتمندی روی رفتار شما داشته باشد. اما آگاهی از این سوگیری به این معنی است که شما می‌توانید اقداماتی را برای تصویب چشم انداز مثبت در زندگی انجام دهید. استفاده از یک رویکرد آگاهانه‌تر که شامل آگاهی از گرایش خود به منفی بودن و وارد کردن افکار مثبت تر به خط مقدم آگاهی است. یکی از بهترین راه‌های مبارزه با سوگیری منفی نگر است. با توجه به اینکه سوگیری منفی نگر میتواند عواقبی جدی را به بار آورد، بنابراین اقدامات لازم برای مقابله با این سوگیری میتواند نقش مهمی در ارتقاء رفاه ذهنی شما ایفا کند.
منبع:
_ Kendra, Cherry (2019). What is the Negativity Bias, VeryWellmind site.
