سخت کوشی در برابر حقارت
مرحله نهفتگی رشد روانی-اجتماعی اریکسون که بین ۶ تا ۱۱ سالگی روی میدهد. با دوره نهفتگی فروید مطابقت دارد. کودک مدرسه را آغاز میکند و در معرض تاثیرات اجتماعی تازه قرار میگیرد. در حالت ایده آل، کودک در خانه و مدرسه، عادات خوب کارکردن و درس خواندن را (که اریکسون سخت کوشی نامید) عمدتا به عنوان وسیلهای برای کسب تحسین و رضایت خاطر ناشی از انجام دادن موفقیت آمیز یک کار، یاد میگیرد.
توانایی فزاینده کودک در استدلال قیاسی و توانایی بازی کردن طبق مقررات، به اصلاح مهارتهایی میانجامد که در ساختن چیزها آشکار میشود. در اینجا، عقاید اریکسون، پندارهای قالبی جنسی دورهای را که او نظریه خود را ارایه داد، منعکس میکند. از نظر او، پسرها خانههای بالای درخت و هواپیماهای مدل میسازند؛ دخترها آشپزی و خیاطی میکنند. با این حال، صرف نظر از فعالیتهای مرتبط با این سن، کودکان با استفاده از توجه متمرکز، پشتکار و پایداری برای انجام دادن کارها، تلاش جدی به خرج میدهند. به قول اریکسون، «وقتی کودک برای به کار بردن ابزارها و سلاحهایی که افراد بزرگ مورد استفاده قرار میدهند، آمادگی لازم را کسب میکند، مهارتهای فنی اساسی پرورش مییابند.»
بار دیگر، عمدتا نگرشها و رفتارهای والدین و معلمان تعیین میکنند که کودکان، خود را در پرورش دادن مهارتها و به کارگیری آنها، تا چه اندازهای مناسب در نظر بگیرند. اگر کودکان سرزنش، مسخره، یا طرد شوند، در این صورت احتمالا احساس حقارت و بیکفایتی را پرورش خواهند داد. از سوی دیگر، تحسین و تقویت، احساسهای شایستگی را پرورش داده و تلاش مداوم را ترغیب میکند.
شایستگی، نیروی اساسی مرحله نهفتگی
نیروی اساسی که از سخت کوشی در مرحله نهفتگی حاصل میشود، شایستگی است. شایستگی عبارت است از به کار بردن مهارت و هوش در دنبال کردن و کامل کردن تکالیف.
نتیجه بحران در هر یک از این چهار مرحله کودکی، به دیگران بستگی دارد. حل بحران، بیشتر از آنچه کودک بتواند خودش انجام دهد، به آن چه در مورد کودک انجام میشود، بستگی دارد. گرچه کودکان از تولد تا ۱۱ سالگی، استقلال فزایندهای را تجربه میکنند، اما رشد روانی-اجتماعی عمدتا تحت تاثیر والدین و معلمان قرار دارد که در این دوره مهمترین افراد در زندگی ما هستند.
در چهار مرحله آخر رشد روانی-اجتماعی، کنترل فزایندهای بر محیط خود داریم. ما آگاهانه و سنجیده، دوستان، دانشگاه، مشاغل، همسر و فعالیتهای اوقات فراغت خود را انتخاب میکنیم. با این حال، این انتخابهای سنجیده قطعا تحت تاثیر ویژگیهای شخصیت که در مراحل تولد تا نوجوانی پرورش یافتهاند، قرار دارند. این که آیا خود در این مقطع، عمدتا اعتماد، استقلال، ابتکار عمل و سخت کوشی را نشان دهد یا بیاعتمادی، تردید، احساس گناه و حقارت، روند زندگی ما را تعیین خواهد کرد.
فرستنده: محمدامین موفق – HotsonHor M.A.M
منبع: نظریههای شخصیت شولتز.
