مرحله مقعدی در رشد روانی – جنسی نظریه روانکاوی

بیشترین لذت برای کودکان در سنین بین ۱۸ تا ماهگی تا ۳ سالگی در ناحیه مقعد است. کودکان در مرحله مقعدی آماده یادگیری این موضوع هستند که تمایلات شدید به بازی کردن با مقعد و فرآورده آن موجب تعارض آنان با قواعد پاکیزی جامعه می‌شود. والدین به نمایندگی از جامعه از کودک می‌خواهند که این میل ذاتی برای کاهش تنش از راه مقعد را مهار کند. به گفته اریکسون اینک کودک باید بیاموزد که نگه دارد و بعداً رها کند. علاوه بر این کودک باید زمان مناسب نگه داشتن و رها کردن را هم یاد بگیرد. اگر کودک موقعی خود را رها کند که باید نگه دارد مشکل ایجاد می‌شود و اگر کودک خود را نگه دارد در حالیکه موقع رها کردن است مشکل بیشتری به وجود می‌آید.

به نقل از روان حامی، مرحله مقعدی شامل همه انواع کشمکش قدرت و نه فقط کشمکش‌های مرتبط با آموزش آداب توالت رفتن است. چه چیزی را باید خورد، چه موقعی باید خوابید، چگونه باید لباس پوشید، چه کسی را باید بوسید – همه این کشمکش‌های دوره دوسالگی نمایانگر تلاشهای کودک برای چانه زنی بر سر قواعد اجتماعی و مقررات وضع شده والدین و به منظور ابراز وجود است.

اگر کسانی که مراقبت از کودک را به عهده دارند با زهم یا بسیار سخت گیر یا بیش از حد آسان گیر باشند کودک به احتمال زیاد در مرحله مقعدی تثبیت می‌شود.

فردی که با سبک تربیتی سخت‌گیر در این مرحله روبرو می‌شود از نظر فروید بیشتر احتمال دارد که شخصیت مقعدی پیدا کند که گرایش‌های نگهداری بر آن حاکم است. به نظر می‌رسد که تجربه بیان نشده کودک این احساس بوده است که وقتی نمی‌خواسته اجابت مزاج کند وادار به این کار شده است. وقتی هم که کودک اجابت مزاج کرده والدینش با آنچه که او عرضه کرده چه کرده‌اند؟ فقط سیفون را کشیده و آن به دورن چاه توالت ریخته‌اند. اینک چنین افرادی به گونه‌ای واکنش نشان می‌دهند که گویی دباره از آنان خواسته می‌شود که بر خلاف میل خود اجابت مزاج کنند. بنابراین چنین شخصیت‌هایی به شدت به پول (خست)، احساسات خود (مقید بودن)، و روال خاص خود (یکدندگی) می‌چسبند. با وجود این، افراد در جریان آموزش آداب توالت رفتن سخت‌گیرانه یاد می‌گیرند که اگر واقعاً پاکیزه یا دقیق نباشند، اگر برای رفتن به جایی وقت‌شناس یا منظم نباشند، و اگر کارهایشان را با دقت انجام ندهند تنبیه خواهند شد.

همچینین فرض می‌شود که تعارض‌ها در محله مقعدی منجر به شکل‌گیری دفاع‌های خاصی می‌شود:

1. واکنش وارونه یا تجربه خلاف آنچه شخص واقعاً آرزو دارد، برای نخستین بار به عنوان واکنشی به درخواست والدین برای پاکیزگی و مرتب بودنف و نشان ندان تمایلات مقعدی شلخته بودن ظاهر می‌شود.
2. عمل‌زدایی یا کفاره دادن به خاطر امیال یا اعمال غیرقابل در مواردی رخ می‌دهد که کودک یاد می‌گیرد که به جای گفتن من احساس گرم مدفوع در شلوارم را دوست دارم. امن تر است که بگوید متأسفم که در شلوارم مدفوع کردم.
3. جداسازی یا تجربه نکردن احساس‌های همراه افکار، در مواقعی رخ می‌دهد که کودک مجبور است کارکرد مقعدی را عملی مکانیکی تلقی کند نه تجربه‌ای غریزی.
4. توجیه عقلانی یا فرآیند خنثی کردن، تجربه‌های سرشاز از عواطف به وسیله گفتگو به زبان اصطلاحات منقطقی یا روشنفکرانه، تا حدودی به تجربه‌های مثل گفتگو درباره نظم تخلیه روده به عنوان آرام‌بخش دستگاه معدی – روده‌ای مربوط می‌شود.

می‌توانید نظریه روانکاوی و رشد روانی جنسی در مرحله دهانی را نیز مطالعه کنید.

منبع: نظریه‌های رواندرمانی و مشاوره پروچاسکا و نورکراس

یک راه ساده و آسان برای اطلاع از مطالب جدید سایت و ارتباط با ما کانال تلگرام ماست. در تلگرام ravanhami@ با ما همراه باشید.