همسر مناسب را پیدا کردن آروزی تمام ابناء بشر بوده و هست. اصولاً یکی از اتفاقات خوب زندگی این است که آدم بتواند همسر مناسب خود را پیدا کند. اما گاهی مشاهده می‌شود که آدمها به جای اینکه به دنبال همسر مناسب خود باشند در جستجوی یک «جفت ایده‌آل» هستند.
شاید بهتر بود به جای کلمه «گاهی» بگویم «اکثر اوقات» ماجرا از این قرار است که ما کسی را که مناسب وضعیت روانی، شخصیتی، جسمانی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی‌مان است نادیده می‌گیریم و به معیارهایی فکر می‌کنیم که به هیچ‌وجه با وضعیت فعلی ما مطابقت ندارد. خیلی از ما یادمان می‌رود که منظور از همسر ایده‌آل در واقع همان همسری است که از هر لحاظ مناسب ما باشد. با روان حامی همراه باشید.
اما قبل از اینکه جفت مناسب خود را پیدا کنیم باید بفهمیم که خودمان جفت مناسبی برای کسی هستیم آیا؟ یعنی آیا ویژگی‌های شخصیتی و روانی ما، می‌تواند مبنای یک ازدواج موفق باشد؟ اگر پاسخ‌مان به این سوال مثبت بود و تشخیص دادیم که خودمان آدم مناسبی هستیم آن‌وقت باید به دنبال شخص مناسب دیگر بگردیم. و اگر پاسخ‌مان منفی است لطفاً ازدواج نکنیم! و از یک بلای خانمان‌سوز جلوگیری کنیم. بهتر است اول خودمان را اصلاح کنیم، شاخ و برگ اضافه‌مان را هرس کنیم و به اصلاح اخلاقمان را خوب کنیم. قدیم‌ها راست می‌گفتند که اخلاقتو خوب کن تا برات زن بگیریم (و البته بالعکس)، باشد که رستگار بشویم (چشمک).
اما چطوری بفهمیم که خودمان و کسی که قصد انتخابش را داریم آدمهای مناسبی هستیم؟ روانشناسان دست به کار شده‌اند و برای پاسخ به این سؤال پژوهش‌های زیادی را انجام داده‌اند. خدا خیرشان بدهد واقعاً.
ویژگی های شخصیت همسر مناسب و ایده‌آل
یکی از پژوهش‌های معتبر در روانشناسی که با نمونه‌ی وسیعی از سراسر دنیا انجام شده، سعی کرده است به این سوال پاسخ بدهد. بگذارید اول خود این پژوهش را برای‌تان توصیف کنم که بدانید این پژوهش، پروژه بزرگی بوده است. این پژوهش روی ده هزار نفر از شش قاره و پنج جزیره در سراسر دنیا اجرا شده است. نمونه‌ی مورد نظر از ۳۳ کشور و در تمام گروه‌های قومی، نژادی، مذهبی و سیاسی انتخاب شده است. ابتدا پرسشنامه‌ی مورد نظر در هر کشوری بومی‌سازی و هنجارسازی شده است، سپس اطلاعات مورد نظر را جمع‌آوری کرده‌اند.
از شرکت‌کنندگان در پژوهش خواسته شده بود که ویژگی‌های شخصیتی مطلوب یک همسر مناسب را مشخص کنند. نتایج نشان داد که جذابیت متقابل یا عشق، اولین چیزی بود که افراد آنها را در همسر خود، مطلوب می‌دانند. یعنی از نظر قریب به اتفاق کسانی که به سوالات پژوهش پاسخ داده بودند مهم‌ترین مؤلفه‌ی همسر خوب، عشق است. به هر حال همه ما دوست داریم با کسی در ارتباط باشیم که دوستمان داشته باشد و دوستش داشته باشیم. بدون وجود این عشق متقابل بنای زندگی روی آب است.
نتایج پژوهش نشان داد که در اولویت‌های بعدی شخصیت قابل اتکا، ثبات هیجانی، و خصلت‌های خوشایند دیگری است که آدمها بر این باورند داشتن آنها، فرد را به یک همسر مناسب و ایده‌آل تبدیل می‌کند. در ادامه این سه مورد را توضیح می‌دهم.
شخصیت قابل اتکا، یعنی کسی که وظیفه‌شناس است و می‌شود روی او حساب باز کرد و کارها را به دست او سپرد. کسی که وظیفه‌شناس است می‌تواند زندگی را بچرخاند، مسائل و مشکلات را حل کند. آدمهای وظیفه‌شناس سخت‌کوش هستند و دارای پشتکار. وقت‌شناسی از خصلت‌های خوب آنهاست و می‌شود به آنها اعتماد کرد. آنها کار امروز را به فردا موکول نمی‌کنند. یک پژوهش در بین زندانی‌ها نشان داد که در بین آنها نمره وظیفه‌شناسی پایین است. احتمال خیانت‌های زناشویی در کسانی که وظیفه‌شناس هستند اندک است. حتی بیماری‌های روانی کمتر سراغ وظیفه‌شناس‌ها می‌رود. خیلی خوب است که آدم وظیفه‌شناس باشد. قبول ندارید؟
خب حالا، چطوری بفهمیم که وظیفه‌شناس هستیم؟ اول از همه باید بدانید که طبق نظریه‌های صفات در روانشناسی شخصیت، وظیفه‌شناسی یکی از صفت‌های اصلی شخصیت است. دو پرسشنامه‌ی خوب و معتبر برای سنجش آن وجود دارد، یکی پرسشنامه‌ی نئو (NEO) و دیگری پرسشنامه‌ی «پنج بزرگ» (BIG 5). این دو پرسشنامه پنج عامل اصلی شخصیت را اندازه‌گیری می‌کنند که یکی از این عوامل، وظیفه‌شناسی است. اگر این پرسشنامه‌ها را پاسخ دادید و متوجه شدید که نمره‌ی وظیفه‌شناسی‌تان پایین است، لطفاً قبل از ازدواج، خودتان را اصلاح کنید و خودتان را به یکی دوتا روانشناس نشان بدهید.
ثبات هیجانی نیز در اولویت بعدی افراد قرار دارد. یعنی آدمها اول می‌خواهند طرف مقابل عاشقان باشد، در درجه دوم می‌خواهند که او عاشق وظیفه‌شناسی باشد و بعد از این دوست دارند که او ثبات هیجانی هم داشته باشد. زندگی پر استرس و فشار روانی است. ثبات هیجانی به شیوه افراد برای مقابله کردن به استرس‌های زندگی اشاره دارد. کسانی که ثبات هیجانی دارند مثل قایقی هستند که حتی وقتی جریان آب متلاطم است به مسیر خود ادامه می‌دهند. اما اگر کسی ثبات هیجانی نداشته باشد قایقش با باد و امواج آب به هر سویی کشیده می‌شود. به عبارتی دیگر کسی که ثبات هیجانی دارد افت و خیز هیجانی کمتری را تجربه می‌کند و حال او در طول زمان معمولاً نوسان ندارد.
پژوهش‌ها نشان داده‌اند در افرادی که ثبات هیجانی وجود ندارد خستگی بیشتری را احساس می‌کنند و در اثر فشارهای زندگی افسرده می‌شوند. آنها در مقابل فشارهای وارد شده، احساس بریدن از زندگی به آنها دست می‌دهد یعنی آنها بیشتر به خودکشی فکر می‌کنند. سلامت جسمی این افراد نیز در وضعیت خوبی قرار ندارد. آنها همچنین برای فراموش کردن مشکلات زندگی‌شان به مشروب و مواد مخدر نیز پناه می‌برند. در روابط بین‌فردی مدام کشمکش دارند و فراز و نشیب‌های زیادی را تجربه می‌کنند. احتمال موفقیت شغلی در آنها نیز کمتر است. برای فهمیدن ثبات هیجانی خود می‌توانید از همان پرسشنامه‌های نئو و پنج بزرگ استفاده کنید.
خوشایند بودن همسر نیز یکی دیگر از اولویت‌های آدمها برای مطلوب بودن همسرشان است. افرادی که در خوشایندی نمره بالایی کسب می‌کنند اهل گفتگو هستند و برای حل مشکلات‌شان از مذاکره و مناظره استفاده می‌کنند. اما افرادی که خوشایندی پایینی دارند برای حل مشکلات به زور متوسل می‌شوند. افراد خوشایند تعاملات اجتماعی هماهنگ و زندگی خانوادگی جمعی را دوست دارند. کسانی که در خوشایندی نمره بالایی می‌گیرند می‌توانند به راحتی ذهن دیگران را بخوانند و بنابراین قدرت همدلی خوبی دارند. روی دیگر سکه خوشایند بودن پرخاشگری است. عموماً آدمهای پرخاشگر، خوشایند نیستند.
افراد خوشایند به خوبی با دیگران تا می‌کنند، دوست‌داشتنی‌اند، از درگیری اجتناب می‌کنند، برای هماهنگی زندگی خانوادگی خود تلاش می‌کنند، و ممکن است مشاغلی را ترجیح دهند که دوست داشتنی بودن در آنها یک امتیاز است. افراد ناخوشایند اما پرخاشگر هستند و به نظر می‌رسد خودشان را وارد تعارض‌های اجتماعی زیادی می‌کنند.
نتیجه
خب برای انیکه خودمان همسر مناسب باشیم لازم است که بعد از عاشق شدن و ابراز عشق، وظیفه‌شناس، خوشایند و دارای ثبات هیجانی باشیم. البته این ویژگی‌ها تا حدودی از طریق ژنتیک و تا حدودی از طریق تجربه‌های زندگی در ما شکل گرفته است. البته بهتر این است که قبل از عاشقی خودمان را بشناسیم، چون وقتی عاشق شدیم دیگر به چیزی توجه نخواهیم کرد و صرفاً در آروزی وصال یار هستیم. در این صورت ممکن است یادمان برود که نمی‌توانیم «همسر مناسب» باشیم. پارتنر خود را نیز باید از لحاظ این سه ویژگی بررسی کنید. احتمال موفقیت و رضایت زناشویی شما در صورت وجود این سه عامل بیشتر است. باشد که رستگار شوید. تا پست بعدی . . . .
مقاله بعدی:
آیا می‌توانیم همسر مناسب خود را پیدا کنیم ؟ اگر پیدا کنیم آیا از زندگی مشترک راضی خواهیم بود؟
نویسنده: حمید بهرامی‌زاده
یک راه ساده و آسان برای اطلاع از مطالب جدید سایت و ارتباط با ما کانال تلگرام ماست. در تلگرام ravanhami@ با ما همراه باشید.
