آزمایش همرنگی سولومون اش:
آزمایش همرنگی سولومون اش
خود را در این وضعیت در نظر بگیرید: در یک آزمایش روانشناسی شرکت کرده‌اید که در آن از شما خواسته شده است به یک آزمون (تست) تصویری پاسخ دهید. در یک اتاق همراه با دیگر شرکت‌کنندگان در این آزمایش نشسته‌اید. به شما یک تکه خط نشان داده میشود و شما باید در بین سه تکه خط با طول‌‌‌های متفاوت، خطی را که طول با آن تکه خط اولی است انتخاب کنید. آزمونگر از تک‌تک شرکت‌کنندگان به‌طور جداگانه جواب را می‌‌پرسد. بعضی وقت‌‌ها همه شرکت‌کنندگان خط درست را انتخاب میکنند امّا گاهی اوقات همه آنها متفقاً خط دیگری، به‌جز پاسخ درست، را برمی‌‌گزینند. خوب، هنگامی که نوبت به شما میرسد و آزمونگر از شما می‌‌پرسد پاسخ درست کدام است شما چه جوابی می‌‌دهید؟ آیا همان پاسخ اولیه خودتان را می‌‌دهید یا آن‌که با بقیه شرکت‌کنندگان همنوا می‌‌شوید؟
آزمایش همرنگی سولومون اش چه بودند؟
در اصطلاح روانشناسی، «همرنگی» به تمایل و گرایش فرد به پیروی از رفتار‌‌های گروه اجتماعی که به آن تعلّق دارد، گفته میشود. پژوهشگران از دیرباز به میزان پیروی یا مقاومت افراد در مقابل هنجار‌‌های اجتماعی علاقه‌مند بوده‌اند. در خلال دهه ۱۹۵۰، سالومون اَش، روان‌شناس، دنبال‌‌های از آزمایشهایی را که برای نشان دادن قدرت همنوایی در گروه طراحی شده بودند، انجام داد. در آزمایشهای اَش، به دانشجویان گفته می‌‌شد که باید تک‌تک در یک «آزمون تصویری» شرکت کنند. بقیه شرکت‌کنندگان در آزمایش، بدون آن که آن دانشجو بداند، همگی همدست یا دستیار آزمونگر بودند. در ابتدا، همدستان به پرسش‌‌ها پاسخ درست می‌‌دادند امّا پس از مدتی شروع به گفتن پاسخ‌‌‌های نادرست می‌‌کردند.
نتایج آزمایش همرنگی سولومون اش
تقریباً ۷۵درصد شرکت‌کنندگان در آزمایشهای همنوایی، حداقل یک‌بار، با بقیه گروه همرنگ شدند. پس از ترکیب آزمایش‌‌ها، نتایج نشان داد که شرکت‌کنندگان تقریباً در یک سوم مواقع با پاسخ نادرست گروه، همنوا شده‌اند. به‌منظور اطمینان از این که شرکت‌کنندگان قادر به اندازه‌گیری دقیق طول خط هستند، از آنان خواسته شد که پاسخ‌‌‌های خود را به جای آن که زبانی اعلام کنند روی کاغذ بنویسند.
نتایج نشان داد که ۹۸ درصد شرکت‌کنندگان پاسخ درست را انتخاب میکنند. آزمایشهای اَش همچنین به موضوع چگونگی تأثیر تعداد اعضای گروه بر همنوایی پرداخت. هنگامی که آزمونگر تنها یک همدست داشت، تقریباً پاسخ‌‌‌های او هیچ تأثیری بر پاسخ‌‌‌های شرکت‌کنندگان در آزمایش نداشت. حضور دو همدست نیز تأثیر کمی داشت. امّا هنگامی که تعداد همدستان آزمونگر سه نفر یا بیشتر بود، قدرت همنوایی به تدریج خود را نشان می‌‌داد.
اَش همچنین دریافت که اگر تنها یکی از همدستانش پاسخ درست و بقیه پاسخ نادرست بدهند، میزان همنوایی شرکت‌کنندگان در آزمایش به نحو چشمگیری کاهش مییابد. در این وضعیت، تنها ۵ تا ۱۰ درصد شرکت‌کنندگان با بقیه گروه همنوا شدند. مطالعات بعدی نیز این یافته‌‌ها را تأیید کرد (موریس و میلر، ۱۹۷۵).
نتایج آزمایش همرنگی سولومون اش چه چیزی را نشان میدهد؟
در پایان آزمایش‌‌ها، از شرکت‌کنندگان پرسیده می‌‌شد چرا با بقیه گروه همرنگ شدند؟ در اغلب موارد، دانشجویان ابراز کردند که با وجودی که می‌‌دانستند بقیه گروه اشتباه میکنند امّا نمی‌‌خواستند با خطر تمسخر آنان روبرو شوند. چند شرکت‌کننده نیز گفتند که آنها واقعاً عقیده داشتند که بقیه اعضای گروه پاسخشان درست بوده است.
نتایج آزمایش همرنگی سولومون اش نشان میدهد که هم نیاز به تطبیق با دیگران و هم اعتقاد به این که دیگران با هوش‌تر یا آگاه‌تر از ما هستند می‌‌تواند بر همنوایی تأثیرگذار باشد. در شرایط واقعی زندگی، هنگامی که محرک‌‌ها مبهم‌تر یا قضاوت درباره آنها مشکل‌تر باشد، میزان همنوایی ممکن است از آنچه در آزمایشهای اَش نشان داده شد، بیشتر باشد.
در آزمایش «اش» به‌طور چشمگیری همرنگی با جماعت را در شرکت‌کنندگان شاهد هستیم که به فشار گروه تن دادند و در واقع برای همرنگ شدن با جماعت به قضاوت خویش نیز شک کردند. الیوت ارونسون در کتاب روانشناسی اجتماعی خود معتقد است برای این همرنگی با جماعت دو امکان وجود دارد؛ یک احتمال و امکان این است که فرد به علت قضاوت متفق اکثریت متقاعد شده باشد که عقیده خودش نادرست و غلط است و احتمال و امکان دوم این است که فرد صرفاً در ظاهر با جماعت همرنگی کرده باشد در حالی که در باطن خود می‌داند قضاوت خودش درست است تا با این همرنگی با جماعت که بیشتر به صورت تاکتیک به کار رفته است مورد علاقه و پذیرش اکثریت قرار گیرد و از نفرت و طرد شدن اجتناب ورزد.
همان طور که ارونسون معتقد است در اجرای این همرنگی فرد دو هدف مهم دارد؛ یکی درست بودن اعمال و افکار و دیگری داشتن روابط دوستانه با مردم از طریق رفتار مطابق با انتظارات آنان.
اما واقعاً چه اتفاقی می‌افتد که چنین همرنگی‌ای در انسان‌ها پدید می‌آید یا به عبارتی میزان این همرنگی با جماعت در انسان‌ها به چه عواملی بستگی دارد؟
یکی از عوامل مؤثر در همرنگی با جماعت نوع شخصیت افراد است. افرادی که عزت‌نفس پایینی دارند، نیاز افراطی به تأیید شدن توسط دیگران دارند یا منافع آشکار و پنهان متعددی برایشان در این همرنگی نهفته است، خیلی بیشتر به فشار گروه تن می‌دهند نسبت به آن‌هایی که عزت‌نفس بالاتری دارند، نیازی به مایید دیگران ندارند و عافیت‌طلب نیستند.
عامل مؤثر دیگر در میزان همرنگی اتفاق نظر داشتن جماعت است. اگر فرد حتی یک نفر را موافق خود پیدا کند تمایلش به همرنگی با بقیه به شدت کاهش مییابد. علاوه بر این‌ها تفاوت‌های فرهنگی در جوامع نیز در میزان همرنگی با جماعت نقش مهمی دارد. نگرش فرد نسبت به جماعت و افراد متشکله آن عامل دیگر است. اگر افراد متخصص یا افرادی حضور داشته باشند که برای فرد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار باشند میزان همرنگی فرد با جماعت افزایش مییابد. به نظر میرسد راه برون رفت از این رفتار نادرست و مخرب در نظریات ادوارد دوبونو مستتر باشد.
او که متخصص تفکر است در کتابش به نام شش کلاه برای فکر کردن، شش نوع فکر را برای انسان برمی شمارد و آنها را به کلاه‌هایی تشبیه می‌کند که هرکدام یکرنگ دارد. از نظر وی کلاه‌سیاه همان تفکر نقاد، عیب‌یاب و تحلیلگر انسان‌هاست. در واقع کلاه‌سیاه باعث میشود انسان‌ها کمتر تحت تأثیر گفتار و رفتار نادرست قرار بگیرند و با تحلیل و ارزیابی نظرات و رفتار دیگران درصدد صحت و سقم آن برآیند. الیوت ارونسون خبر خوشی در مورد همرنگی با جماعت در انسان‌ها میدهد و می‌گوید مردم را می‌توان تحت تأثیر قرار داد تا از فشارهای اجتماعی ضمنی تبعیت کنند اما هنگامی که این فشار‌ها چنان آشکار باشند که احساس آزادی مردم را تهدید کنند، مردم نه تنها در برابر آنها ایستادگی میکنند بلکه تمایل دارند در جهت مخالف واکنش نشان دهند.
انتقاد‌‌هایی بر آزمایش همرنگی سولومون اش
یکی از مهم‌ترین انتقاد‌ها بر دلایل همنوایی شرکت‌کنندگان تمرکز دارد. به عقیده برخی پژوهشگران، شرکت‌کنندگان ممکن است تمایل واقعی برای همنوایی با بقیه گروه نداشته باشند بلکه با انگیزه اجتناب از تعارض و برخورد، به همنوایی بپردازند. انتقاد دیگر این است که نتایج تجربیات آزمایشگاهی ممکن است قابلیت تعمیم به شرایط دنیای واقعی را نداشته باشد. با وجود این، بسیاری از روانشناسان اجتماعی معتقدند که با وجودی که شرایط دنیای واقعی ممکن است به شفافی و وضوح شرایط آزمایشگاهی نباشد امّا فشارهای واقعی اجتماعی برای همنوایی احتمالاً بسیار بیشتر است و می‌‌تواند رفتار‌‌های همنوا را به نحو چشمگیری افزایش دهد.
آزمایش همرنگی سولومون اش
مترجم: حمید بهرامی زاده
مطالب مشابه
آزمایشهای کلاسیک در روانشناسی: ۱) آزمایش شرطی‌سازی کلاسیک
آزمایشهای کلاسیک در روانشناسی:۳) آزمایش میمون‌های هارلو
آزمایشهای کلاسیک در روانشناسی: ۴) آزمایش اطاعت میلگرام
آزمایشهای کلاسیک در روانشناسی: ۵) آزمایش زندان استنفورد
یک راه ساده و آسان برای اطلاع از مطالب جدید سایت و ارتباط با ما کانال تلگرام ماست. در تلگرام ravanhami@ با ما همراه باشید.
خواندنی‌های بیشتر
ویلهلم وونت : زندگی‌نامه و کارهای پدر روانشناسی در قرن نوزدهم
ویلهلم وونت : زندگی‌نامه‌ی پدر روانشناسی ویلهلم وونت یکی از ماندگارترین چهره‌های روانشناسی است و توسط بسیاری از روانشناسان پدر روانشناسی محسو... بیشتر بخوانید
کروناویروس: آنچه تاکنون دانشمندان درباره‌ی آن می‌دانند.
کروناویروس ، ویروس تنفسی جدید است که از ووهان چین آغاز شده است در حال حاضر در همه‌ی کشورها گسترش یافته است. بیش از یک میلیون نفر به کروناویروس... بیشتر بخوانید
آگاهی چه طور پدید می آید و ذهن چیست؟
یکی از معماهای همیشگی انسان ها معمای چیستی ذهن و چگونگی آگاهی بوده است. در این مسیر سوالات بسیاری به وجود آمده است و پاسخ های متنوعی به این سوالات داد... بیشتر بخوانید
سوگیری منفی‌نگری چیست؟
آیا تا به حال خودتان را در حال سرزنش کردن خود یا تلاش برای حل ذهنی اشتباهات گذشته یافته‌اید؟ انتقادات اغلب تاثیر بیشتری نسبت به تعریف‌ها دارند و اخبا... بیشتر بخوانید
چگونه استرس شب آزمون را کنترل کنیم؟
احساس اضطراب تجربه‌ای است که همه افراد در زندگی با آن مواجه شده‌اند. چنانچه به تجربه‌های خود پیرامون اضطراب بیاندیشیم، درمی‌یابیم که بخش گسترده‌ای از... بیشتر بخوانید
