ساخت آزمون های هوش
سنجش هوش یکی از فعالیتهای اصلی در مدارس و کلینیکهای روانشناسی است. پدیدآورندگان آزمون دائما آزمونهای هوش جدید را منتشر یا نسخههای موجود را اصلاح میکنند. در حال حاضر از بین مدلهای روانسنجی توانایی های شناختی، نظریه کتل-هورن-کارول (CHC) از بیشترین حمایت تجربی برخوردار بوده و تاثیر قابل توجهی بر اندازهگیری هوش دارد.

نمونه ای از آزمون های هوش
نظریه CHC تواناییهای شناختی، ادغام نظریه هوش سیال و هوش متبلور Gf-Gc کتل-هورن (هورن و کتل، ۱۹۶۷؛ هورن و نول، ۱۹۹۷) و نظریه سه سطحی کارول است (کارول، ۱۹۹۳). در مدل CHC کارکرد شناختی به یک عامل عمومی (عامل g اسپیرمن)، ۱۶ توانایی گسترده و حدود ۱۰۰ توانایی محدود تقسیم میشود (نیوتون و مک گرو، ۲۰۱۰). برخی از تواناییهای گسترده شامل استدلال سیال (Gf)، درک و فهم-دانش (Gc)، پردازش بصری (Gc)، حافظه کوتاه مدت (Gsm)، سرعت پردازش (Gs) و دانش کمی (Gq) بیشتر مورد مطالعه فرار گرفته است.



دیوید وکسلر: یکی از بزرگترین سازندگان آزمونهای هوش
بررسی ساختار عاملی WISC-IV به طور کامل با استفاده از مدل CHC اندازه گیری هوش، که مدلی برای اندازهگیری توانایی های شناختی است، صورت نگرفته است (آلفونسو، فلانگان و رادون، ۲۰۰۵). آزمونهای تواناییهای شناختی وودکاک جانسن III همانند نسخههای قبلی خود-مجموعه آزمون روانی_آموزشی وودکاک جانسن –در حال حاضر تنها مجموعه آزمونی است که بر مدل کتل-هورن-کارول (CHC)، مبتنی است (مک گرو و وودکاک، ۲۰۰۱). مک گرو و فلانگان نشان دادهاند که اغلب مجموعه آزمونهای موجود، به استثنای WJ، در سنجش مناسب تواناییهای مشخص شده در نظریه معاصر روانسنجی (نظریه CHC) با شکست مواجه شدهاند (اریتز،قلانگان و مک گرو، ۱۹۹۹). در بین آزمونهای هوش موجود، مقیاسهای هوش وکسلر برای کودکان (WISC) در میان روانشناسان تربیتی و بالینی از محبوبیت زیادی برخوردارند (آلفونسو، ۲۰۰۰). در تفسیر نمرات مقیاس هوشی وکسلر برای کودکان (WISC) نیز اصلاحاتی صورت گرفته است. بدین صورت که از ساختار دو عاملی (WISC:Wechsler, 1949) به ساختار چهار عاملی (WISC-IV; Wechsler, 2005) تغییر یافته است. در چهارمین ویراست مقیاس هوش وکسلر برای کودکان (WISC– IV) تجدید نظر اساسی شامل افزودن خرده آزمونهای جدید (درک تصویر، توالی حرف-عدد، استدلال ماتریکس، ابطال و استدلال کلمه ) و حذف برخی خرده آزمونها (تنظیم تصاویر، الحاق قطعات و مازها) صورت گرفته است. بهره هوشی کلامی و عملی حذف شده و بیشتر بر تفسیر نمرات شاخص عامل تاکید شده است (وکسلر ۲۰۰۳؛ ساکلفسکی و پریفیترا، ۲۰۰۵). نسخه چهارم مقیاس هوشی وکسلر برای کودکان چهار شاخص را متمایز میسازد: درک کلامی (VCI)، استدلال مفهومی (PRI)، حافظه کاری (WMI) و سرعت پردازش (PSI) به اضافه نمره کلی مقیاس (FSIQ). در این نسخه آزمون تجدید نظری اساسی صورت گرفته و از لحاظ نظری و ویژگیهای روانسنجی، از سازمان دهی مناسبتری برخوردار است (گریگویر،۲۰۰۹). با این وجود WISC-IV همچنان برخی محدودیتهای مهم در زمینه رابطه بین تفسیر و نظریههای معاصر را نشان میدهد.
مطالعات متعددی که بر روی نمرات خرده آزمونهای WISC-IV صورت گرفته نشان داده است که مدلهای مبتنی بر CHC نسبت به ساختار نمرهگذاری چهار عاملی موجود، از کفایت و مناسبت بیبشتری برخوردار است (کیث و همکاران، ۲۰۰۶؛ ریورت و همکاران، ۲۰۱۴). برای مثال ریورت و همکاران (۲۰۱۴) در بررسی روایی سازه WISC-IV برای کودکان فرانسوی زبان دریافتند که مدل مبتنی بر CHC با پنج عامل نسبت به ساختار نمرهگذاری فعلی WISC-IV، برازش بهتری با دادهها نشان میدهد.
چن، کیث، چن و چانگ (۲۰۰۹) روایی سازه WISC-IV برای کودکان تایوانی را مورد بررسی قرار دادند. بر اساس مطالعه این پژوهشگران هر دو ساختار نمرهدهی چهار عاملی و مدل مبتنی بر CHC در این کشور مورد تایید قرار گرفت. در مقابل، کیث و همکاران (۲۰۰۶) نشان دادند که راه حل نمرهدهی چهار عاملی برای کودکان ایالت متحده آمریکا از کفایت کمتری برخوردار است.
اگرچه نمرات خرده آزمونهای WISC-IV و WAIS-IV چندین بعد از نظریه CHC را اندازه میگیرند، پدیدآورندگان این مقیاسها توجهی به این نظریه نداشتهاند. بنابراین نمرات شاخص عامل وکسلر به جای درک و فهم-دانش (Gc)، حافظه کوتاهمدت (Gsm)، سرعت پردازش (Gs) و غیره… تحت عناوین درک کلامی، استدلال ادراکی، حافظه کاری و سرعت پردازش نام گذاری شدهاند. با این اوصاف نشان داده شده است که نمرات خرده آزمونهای WISC-IV میتواند مطابق با مدل CHC تفسیر شود. برای مثال فلانگان و کافمن (۲۰۰۴) پیشنهاد کردند که نمرات خرده آزمونهای WISC-IV شش عامل CHC (Gf,Gc,Gsm,Gv,Gq,وGs)، را اندازه میگیرد، و کیث و همکاران (۲۰۰۶) نیز نشان دادند که نمرات خرده آزمونها به طور عمده پنج عامل را اندازه میگیرد (Gf,Gc,Gsm,Gv ,وGs).
علی طیرانی راد، دانشجوی دکتری روانسنجی دانشگاه علامه طباطبایی
Carroll, J. B. (2005). The three-stratum theory of cognitive abilities. In D. P. Flanagan & P. L.Harrison (Eds.), Contemporary intellectual assessment: Theories, tests, and issues (2nd ed., pp.69-76). New York: Guilford