بسیاری از والدین دلواپس رفتارهای اجتماعی فرزندان خود هستند و پیوسته به دنبال پاسخ این سؤال هستند که چگونه می‌توانند مهارت‌های اجتماعی فرزندان خود را تقویت کنند.
برقرار نکردن تماس چشمی هنگام مکالمه، کنار نیامدن با همسالان و شرکت نکردن در گفت‌وگوها ازجمله رفتارهایی هستند که در مراودات اجتماعی والدین را نگران می‌کنند.
آشنایی والدین با سه فرآیند اساسی مهارت‌های اجتماعی به آن‌ها کمک می‌کند تا مشکل فرزند خود را به‌راحتی شناسایی کنند.
ما در این مقاله شمارا با سه فرآیند اساسی مهارت‌های اجتماعی آشنا می‌کنیم، سپس برای مشکلات مربوط به هر فرآیند راهکارهایی را به شما پیشنهاد می‌دهیم.
راهکارهای کمک به کودکان برای رسیدن به‌راحتی و توانایی در موقعیت‌های اجتماعی.
این سؤال‌های مهم همیشه فکر والدین را مشغول می‌کند که چقدر تقویت مهارت‌های اجتماعی در فرزندانشان اهمیت دارد، مهارت‌های اجتماعی دقیقاً شامل چه مهارت‌هایی می‌شوند و کودکان چگونه آن‌ها را می‌آموزند.
تعریف‌های بسیار متفاوتی از مهارت‌های اجتماعی وجود دارد اما ما آن‌ها را به‌عنوان توانای های لازم برای همراهی دیگران و حفظ و نگهداری روابط رضایت‌بخش می‌دانیم. مهارت‌های اجتماعی درباره توانایی در تنظیم منعطفانه‌ی رفتارمان در موقعیت‌های خاص و پاسخگویی به نیازها و خواسته‌های شخصی ماست.
سه فرآیند اساسی مهارت‌های اجتماعی
سه فرآیند اصلی وجود دارد که کودکان (و بزرگ‌سالان) آن‌ها برای جهت‌دهی دنیای اجتماعی خود استفاده می‌کنند: دیدن، فکر کردن و عمل کردن.
دیدن
.دیدن» در یک موقعیت اجتماعی شامل توجه به موضوعات اجتماعی است. این به معنی دریافت زمینه‌ی موقعیت است: آیا فضا
رسمی است یا خودمانی؟ کودکان دیگر دوستان نزدیک، آشنا یا غریبه‌اند؟
موقعیت‌های مختلف نیازمند رفتارهای مختلفی هستند.دیدن اجتماعی” همچنین به معنی توجه و فهمیدن رفتار کودکان دیگر است. اگر کودکی نداند که در یک موقعیت جدید چگونه باید رفتار کند، ممکن است با پاسخ به این سؤال که “دیگران در این شرایط چه‌کاری انجام می‌دهند؟” سرنخ‌هایی درباره‌ی آنچه باید انجام دهد پیدا کند مشاهدهی واکنش دیگران می‌تواند همچنین به کودکان کمک کند در صورت وجود مشکل در یک موقعیت اجتماعی، رویه‌ی خود را تغییر دهند. برای مثال وقتی کودکی متوجه شود که “حوصله‌ی دوستش سر رفته ”، می‌تواند بازی جدیدی پیشنهاد دهد یا از دوستش بپرسد که به فعالیت‌هایی علاقه‌مند‌است؟
کودکانی که در فرآیند “دیدن اجتماعی” مشکل‌دارند اغلب ناخواسته دیگران را اذیت می‌کنند. آن‌ها ممکن است کارهای
نامناسب در موقعیت‌های خاص انجام دهند مانند خندیدن در موقعیتی که همه جدی هستند. بدتر آن‌که ممکن است به انجام کارهای آزاردهنده و ناراحت‌کننده ادامه دهند زیرا علائمی که نشان می‌دهد باید رفتار خود را متوقف کنند در دیگران نمی‌بینند. برای مثال: خیره شدن به دیگران و یا برقرار نکردن تماس چشمی هنگام مکالمه.
فکر کردن
تفکر در موقعیت‌های اجتماعی شامل تفسیر رفتار کودکان دیگر برای درک دلیل رفتارها و اعمال آن‌هاست.(آن‌های بازیگوش هستند یا پرخاشگر؟ رفتارشان عمدی ست یا تصادفی؟)
فکر کردن اجتماعی همچنین به معنی توانایی در پیش‌بینی پاسخ‌های احتمالی دیگران و یافتن راهکارهای مؤثر برای نفوذ در همسالان خود و جهت دادن به رفتارهای آن‌ها به صورتی که مطلوب خود فرد باشد.
تحقیقات درزمینهٔ ی شناخت اجتماعی به ما می‌گویند کودکانی که ازنظر اجتماعی مشکل‌دارند و در تعاملات اجتماعی در کشمکش هستند، غالباً اهداف دیگران را به‌اشتباه تفسیر می‌کنند. به‌عنوان‌مثال، کودکان پرخاشگر در مقایسه با دیگر کودکان به‌احتمال بیشتری رفتار همسالان خود را غرض ورزانِ برداشت می‌کنند.
عمل کردن
عمل کردن در یک موقعیت اجتماعی به معنای تعامل با همسالان به‌گونه‌ای مثبت است. برخی کودکان می‌دانند که چه‌کاری باید انجام دهند ولی در انجام آن‌ها دچار مشکل می‌شوند. برای مثال ممکن است آن‌ها بخواهند که به یک گفت‌وگو بپیوندند ولی احساس اضطراب آن‌ها را از این عمل بازمی‌دارد، بنابراین چیزی نمی‌گویند. دیگر کودکان این گروه تکانشی عمل می‌کنند و نظرات نامناسب می‌دهند.
کمک به کودکان برای آموختن مهارت‌های اجتماعی
به نظر می‌رسد برخی کودکان مهارت‌های اجتماعی را به‌راحتی یاد می‌گیرند درحالی‌که باقی آن‌ها به آموزش بیشتری نیاز دارند.
تقریباً هر کودکی به‌نوعی با مسائل مربوط به دوستی دست‌وپنجه نرم می‌کند مانند تلاش برای پیدا کردن دوست در مدرسه‌ی جدید، برخورد مناسب با تمسخر دیگران و یا مشاجره با یک دوست. این‌گونه تجربیات بسیار متداول هستند بااین‌حال می‌توانند برای کودکان بسیار ناراحت‌کننده باشند.
شناخت سه فرایند اصلی مهارت‌های اجتماعی- دیدن، فکر کردن و عمل کردن- به شما کمک می‌کنند تا بفهمید کودک شما احتمالاً در کدام بخش مشکل دارد و چگونه کودکتان را در حل آن‌ها کمک کنید. برای مثال در طول بازی در پارک یا زمین‌بازی می‌توانید با جلب‌توجه فرزندتان به نشانه‌های اجتماعی، آن‌ها را در “دیدن” مؤثر یاری کنید. (عرفان درحالی‌که حاضر ناامید به نظر می‌رسد و یا فاطمه و پرنیان به‌نوبت را در سرسره سواری رعایت می‌کنند.)
اگر فرزند شما در تلاش است تا بفهمد چگونه باید به یک معضل اجتماعی پاسخ دهد،شما می‌توانید با ارائه‌ی توضیحاتی درباره‌ی دلیل رفتار کودکان دیگر به فرایند “فکر کردن اجتماعی” فرزند خود کمک کنید. شما همچنین می‌توانید به فرزندتان در انجام “بارش ذهنی” پاسخ‌های احتمالی و ارزیابی نتایج احتمالی هرکدام از آن‌ها کمک کنید.
سرانجام این‌که شما می‌توانید با ایجاد موقعیت‌هایی مانند اجرای نمایش موقعیت‌های اجتماعی دشوار، برنامه‌ریزی استراتژی‌هایی قبل از وقوع موقعیت‌های اجتماعی و یا تنظیم فعالیت‌های مناسب به آن‌ها کمک کنید تا “عمل کردن اجتماعی” را تمرین کنند. به‌عنوان‌مثال کودکانی که برقرار کردن تماس چشمی را دشوار می‌دانند، نگاه کردن به وسط ابروی افراد را راحت‌تر انجام می‌دهند. این جایگزین مناسب مانند تماس چشمی به نظر می‌آیند و کودکان آن را راحت‌تر انجام می‌دهند.
مرور پاسخ‌های ساده به سؤالات متداول می‌تواند به کودکان مضطرب کمک کند تا از پس موقعیت‌های اجتماعی راحت‌تر بربیایند:
“آخر هفته‌ات چگونه بود؟ خیلی خوب، این آخر هفته در یک مسابقه‌ی فوتبال شرکت کردم.”
“مدرسه خوب پیش می‌رود؟ بله اخیراً در مطالعات اجتماعی در مورد مایاها اطلاعات جدیدی آموخته‌ام.”
هرچند این‌گونه پاسخ‌ها به‌عنوان پاسخ‌های ظریف و یا حاضرجوابی محسوب نمی‌شوند، بااین‌حال راه خوبی برای مدیریت موقعیت‌های قابل پیش‌بینی برای کودکان مضطرب است.
کودکان اغلب از طریق انجام دادن فعالیت‌های مشترک با یکدیگر دوست می‌شوند بنابراین ثبت‌نام آن‌ها در یک باشگاه، کلاس یا تیمی که به آن علاقه‌مند هستند می‌تواند برای آن‌ها مفید باشد. کودکانی که ازنظر اجتماعی با همسالان خود درکشمش هستند، با کودکان چند سال کوچک‌تر یا بزرگ‌تر از خود بهتر عمل می‌کنند.
تجربه‌ی متداول شکست در مراودات اجتماعی به یادگیری اجتماعی کودکان کمک نمی‌کند. کودکانی که با مسائل مربوط به دوستی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، به راهنمایی و پشتیبانی نیازمندند تا با “دیدن”، “فکر کردن” و “عمل کردن” به روش‌هایی که به آن‌ها کمک می‌کند تا با همسالان خود ارتباط برقرار کنند، به این باور برسند که می‌توانند به‌درستی عمل کنند.
تمرین زیاد و تعامل مثبت با دیگر کودکان آن‌ها را قادر می‌سازد تا در موقعیت‌های اجتماعی احساس راحتی، لیاقت و اطمینان داشته باشند
به نظر شما امروزه یادگیری مهارت‌های اجتماعی برای کودکان سخت‌تر است؟ چرا؟
منبع:
