در کتابخانه در حال مطالعه بودم. که خبر ملاقات آقای تتلو با آقای رئیسی را دادند. باورم نمیشد، امکان نداشت. حتا وقتی که فیلم ملاقات را نشانم دادند باز هم باورش برایم دشوار بود. در روانشناسی به این پدیده، ناهماهنگی شناختی میگویند. با روان حامی همراه باشید.
ناهماهنگی شناختی
ناهماهنگی شناختی حالت تنش روانشناختی ناراحت کنندهای است که زمانی روی میدهد که افراد از ناهماهنگی میان رفتار و نگرشهایشان آگاهی مییابند. ناهماهنگی هنگامی به اوج میرسد که یک رفتار یا تصمیم مخالف با یک نگرش یا ارزش انتخاب میشود و پیامدهای منفی قابل پیشبینی را به دنبال دارد.
بر اساس نظریه ناهماهنگی شناختی، افراد برای کاهش تنش منفی به تغییر رفتار خود یا همخوان ساختن نگرش با رفتار اقدام میکنند.از آن جا که تمایل به کاهش ناهماهنگی میان نگرش / رفتار میتواند محرک قوی رفتار باشد، مداخلات باید تلاش کنند حتیالامکان «زنگ ناهماهنگی» را در موقعیتهای آموزشی و ایجاد تعهد رفتار به صدا درآورند.
فرصتهای زیادی برای انجام این کار وجود دارد. از آنجا که روانشناسان تمایل به مداخله در رفتارهایی با پیامدهای پیچیده دارند (سوءمصرفت مواد، رفتارهای آسیبرسان به محیط، رابطه جنسی ناایمن)، برانگیختن ناهماهنگی میتواند به سادگی معطوف کردن توجه افراد به پیامدهای بالقوه منفی رفتار نامطلوبشان باشد.
ناهماهنگی شناختی و تغییر رفتار مصرف الکل
ممکن است از افرادی که با مصرف بیش از اندازه الکل مشکل دارند خواسته شود تا عوامل «خوب» و «بد» مصرف الکل را فهرست کنند. اگر فردی با الکل مشکل داشته باشد، فهرست عوامل خوب (مزه، لذت اجتماعی و آرامش) احتمالا قابل مقایسه با فهرست عوامل بد (هزینه، سرگردانی، از دست دادن شغل، مشکلات قانونی، درگیری زناشویی، مشکلات پزشکی و …) نخواهد بود.
در مواردی نظیر این، زنگ ناهماهنگی احتمالا زمانی بلند به صدا در میآید که فرد با فهرست پیامدهای منفی مصرف بیش از حد الکل رو به رو میشود و انگیزش تغییر افزایش مییابد. در واقع برانگیختن ناهماهنگی شناختی برای ایجاد تغییر، مولفه اصلی مصاحبه انگیزشی و فن درمانی نویدبخش برای درمان شماری از مشکلات بالینی است.
ناهماهنگی شناختی و کاهش مصرف آب در استرالیا
راهبردهای ناهماهنگی زمانی موثر خواهند بود که در مقیاس وسیع و برای حل مشکلاتی نظیر رفتارهای آسیبرسان به محیط به کار گرفته شوند. آیتکن، مکماهون، ویرینگ و فینلایسون از راهبرد ناهماهنگی شناختی برای کاهش مصرف آب در استرالیا استفاده کردند. زمینهیابی اولیه ساکنان منطقه نشان داد که:
- بسیاری از ساکنان نگرشهای بسیار مثبتی نسبت به ذخیره آب دارند.
- نگرشهای مثبت درباره مصرف آب پیشبینی کننده ضعیف مصرف واقعی آب در مقیاس متر مکعب بود.
آیتکن و همکاران ناهماهنگی را از طریق ارسال کارت پستالهایی در ساکنان ایجاد کردند که ۱. به آنها یادآوری میکرد که با زمینهیابی حفظ انرژی کاملا موافقند و ۲. به آنها بازخوردی را درباره مقایسه مصرف اب خانگی با مصرف آب در خانوادههای مشابه در ناحیه ارایه میداد.
نتایج نشان داد که مصرف آب در خانوادههای دریافت کننده دستکاری ناهماهنگی در مقایسه با گروهی که بازخورد را بدون دستکاری ناهماهنگی دریافت کرده بودند، به طور معنیداری کاهش یافت.
ناهماهنگی شناختی همیشه منجر به تغییر رفتار نمیشود
اگر چه این مطالعات نویدبخش مداخلات مبتنی بر ناهماهنگی هستند، اخبار بدی هم وجود دارد مبنی بر این که ممکن است ناهماهنگی را با تغییر نگشهایشان به جای تغییر رفتار کاهش دهند. هنگامی که رفتارها دشوار یا متناقضند، تغییر نگرش فرد میتواند آسانتر باشد.
ترتولن، ونکرولد و ورستراتن در مطالعه انجام شده در هلند دریافتند افرادی که در ارزیابی اولیه آگاهسازی محیطی نمره بالایی کسب کردند، پس از ارایه بازخورد درباره پیامدهای محیطی استفاده دایمی از اتومبیلهایشان، نمره کمتری به دست آوردند.
محمدامین موفق – HotsonHor M.A.M
منبع: کتاب روانشناسی اجتماعی کاربردی استگ
یک راه ساده و آسان برای اطلاع از مطالب جدید سایت و ارتباط با ما کانال تلگرام ماست. در تلگرام ravanhami@ با ما همراه باشید.
