آناتومی مغز:
مغز انسان نه تنها مهمترین بلکه پیچده‌ترین ارگان بدن انسان است. در ادامه شما با ساختارهای اساسی سازنده‌ی مغز و عملکردهای مهم آنها آشنا می‌شوید. البته این مقاله در پی بررسی عمیق مغز نیست بلکه هدف آن آشنایی کلی با ساختارها و عملکردهای مختلف مغز است.
قشر مخ (کورتکس مغزی) قسمتی از مغز است که عملکرد آن انسان را موجودی بی‌نظیر و منحصر به فرد ساخته است. صفات ممیزه‌ی انسانی مانند تفکر سطح بالا، زبان و هوشیاری و همچنین توانایی فکر کردن، استدلال و تصویرسازی مختص قشر مخ است.
قشر مخ قسمتی از مغز است که وقتی به مغز نگاه میکنیم مشاهده میشود. قشر مخ خارجی‌ترین قسمت مغز است که می‌توان آن را به چهار قسمت یا لوب تقسیم کرد.
همانطور که تصویر بالا مشاهده می‌کنید مغز دارای چهار لوب است: لوب پیشانی، لوب آهیانه‌ای، لوب پس‌سری، و لوب گیجگاهی.
لوب پیشانی
لوب پیشانی در جلوی مغز قرار دارد و با استدلال کردن، مهارت‌های حرکتی، شناخت‌های سطح بالاتر، و زبان بیانی مرتبط است. پشت لوب پیشانی نزدیک به شیار مرکزی قشر حرکتی واقع شده است. این قمست از مغز اطلاعات مورد نیاز را از لوب‌های مختلف مغز دریافت می‌کند و از آنها برای حرکت بدن استفاده می‌کند. وارد شدن آسیب به لوب پیشانی باعث تخریب عادت‌های جنسی، اجتماع‌پذیری، توجه و افزایش رفتارهای خطرناک میشود. شخصیت انسان‌ها تا حدود زیادی در به لوب پیشانی آنها وابسته است.
لوب آهیانه‌ای
لوب آهیانه‌ای در قسمت مرکزی مغزی واقع شده است و با پردازش حس لامسه مانند فشار، تماس و درد مرتبط است. قسمتی از مغز که به عنوان قشر حسی حرکتی نامیده میشود نیز در لوب آهیانه‌ای است و برای پردازش حس‌های بدنی حیاتی است. آسیب به لوب آهیانه‌ای باعث مشکلاتی در حافظه‌ی کلامی، از دست رفتن توانایی کنترل نگاه خیره و مشکلاتی در زبان میشود.
لوب گیجگاهی
لوب گیجگاهی در بخش پایینی مغز قرار دارد. این لوب محل قشر شینداری اولیه است. قشر شنیداری اولیه با تفسیر صداها و زبانی که می‌شنویم سر و کار دارد. هیپوکامپ در لوب گیجگاهی واقع شده است که در تشکیل خاطرات نقش دارد. آسیب به لوب گیجگاهی موجب مشکلاتی در حافظه، درک گفتار، و مهارت‌های زبانی میشود.
لوب پس‌سری
لوب پس‌سری در قمست عقب مغز واقع شده است. 
این لوب با محرکها و اطلاعات دیداری سر و کار دارد. قشر بینایی اولیه، که اطلاعات دریافتی از چشم‌ها را تفسیر می‌کند. آسیب به این لوب مشکلات دیداری ایجاد می‌کند مانند دشواری در تشخیص اشیاء، شناسایی رنگ‌ها و مشکلاتی در تشخیص کلمات.
ساقه‌ی مغز
ساقه‌ی مغز از مغز پسین و میان‌مغز تشکیل شده است. مغز پسین شامل ساختارهایی مانند مدولا، تشکیلات شبکه‌ای و پل مغزی است.
ساقه مغز
مغز پسین
مغز پسین ساختاری است که نخاع شوکی را به مغز متصل می‌کند.
مدولا medulla دقیقاً بالای نخاع شوکی است و بسیاری از عملکردهای خودکار حیاتی مانند ضربان قلب، تنفس و فشار خون را کنترل می‌کند.
پل مغزی مدولا را به مخچه متصل می‌کند و به هماهنگی حرکات بدن کمک می‌کند.
تشکیلات شبکه‌ای یک شکبه‌ی عصبی واقع در مدولا است که به عملکردهایی مانند خواب و توجه کمک می‌کند.
میان‌مغز
میان‌مغز کوچکترین قسمت مغز است که به عنوان یک مرکز تقویت اطلاعات دیداری و شنیداری عمل می‌کند.
مغز میانی بسیاری از عملکردهای مهم مانند سیستم‌های دیداری و شنیداری و حرکات چشم را کنترل می‌کند. بخش‌هایی از مغز میانی که هسته‌های قرمز و جسم سیاه نامیده میشود که در حرکات بدن سهیم هستند. رنگ تیره‌ی جسم سیاه به این خاطر است که در برگیرنده‌ی تعداد زیادی از نورون‌های تولید کننده‌ی دوپامین است. تباهیدگی نورونها در جسم سیاه با بیماری پارکینسون مرتبط است.
مخچه
مخچه گاهی اوقات مغز کوچک نامیده میشود و در بالای پل‌های مغزی پشت ساقه‌ی مغز واقع شده است. مخچه از لوب‌های کوچک تشکیل شده است و اطلاعاتی را از سیستم تعادل گوش میانی، نورون‌های حسی، و سیستم‌های شنیداری و دیداری دریافت می‌کند. مخچه در هماهنگی حرکات و جنبه‌های اساسی حافظه و یادگیری دخیل است.مخچه تقریباً ۱۰ درصد از کل اندازه‌ی مغز است اما بیشتر از ۵۰ درصد از تعداد نورونها کل مغز در آن واقع شده‌اند.
مخچه
این ساختار با حرکت بدنی و کنترل مرتبط است اما دستورات حرکتی در این ناحیه تولید نمی‌شوند. در عوض مخچه این پیام‌ها را به صورت دقیق و مفید اصلاح می‌کند.
به عنوان مثال، مخچه به کنترل حالت بدن، تعادل و هماهنگی حرکات اختیاری کمک می‌کند. وظایف مخچه به گروه‌های عضلانی مختلف بدن اجازه می‌دهد که صورت هماهنگ و روان با یکدیگر عمل کنند. علاوه بر ایفای نقش حیاتی در کنترل حرکتی، مخچه برای برخی از عملکردهای شناختی مانند زبان اهمیت دارد.
تالاموس
تالاموس بالای ساقه‌ی مغزی قرار دارد. تالاموس اطلاعات حرکتی و حسی را پردازش می‌کند و انتقال می‌دهد و در واقع یک ایستگاه تقویتی است. اطلاعات حسی را دریافت می‌کند و آنها را به قشر مخ ارسال می‌کند. قشر مخ اطلاعات را نیز به تالاموس میفرستد سپس تالاموس اطلاعات را به سیستم‌های دیگر ارسال می‌کند.
هیپوتالاموس
هیپوتالاموس گروهی از هسته‌ها است که در کنار پایه‌ی مغز و نزدیک غدهی هیپوفیز واقع شده است. هیپوتالاموس با بسیاری از قسمت‌های مغزی ارتباط دارد و مسئول کنترل گرسنگی، تشنگی، هیجان‌ها، تنظیم دمای بدن و ریتم قلبی است. هیپوتالاموس همچنین غدهی هیپوفیز را توسط ترشج هورمون‌ها کنترل می‌کند و از این طریق هیپوتالاموس بر بسیاری از عملکردهای بدنی کنترل دارد.
سیستم لیمبیک
سیستم لیمبیک شامل چهار ساختار است: آمیگدال، هیپوکامپ، نواحی قشری لیمبیک و ناحیه‌ی دیوارهای. این ساختارها ارتباط‌هایی را بین سیستم لیمبیک و هیپوتالاموس، تالاموس، و قشر مخ برقرار می‌سازند. هیپوکامپ برای حافظه و یادگیری اهمیت دارد در حالیکه کل سیستم لیمبیک محور کنترل پاسخ‌های هیجانی است.
عقده‌های قاعده‌ای
عقده‌های قاعده‌ای گروه وسیعی از هسته‌های مختلف است که تا حدودی در اطراف تالاموس هستند. این هسته‌ها برای کنترل حرکات مهم هستند. هسته‌های قرمز و جسم سیاه مغز میانی با عقده‌های قاعده‌ای ارتباط‌هایی دارند.
آناتومی مغز
Reference: Knierim, J. (1997). Chapter 5: Cerebellum. Neuroscience Online. The University of Texas Medical School. Retrieved from http://neuroscience.uth.tmc.edu/s3/chapter05.html
Thompson, R.F. (2000). The Brain: A Neuroscience Primer. New York: Worth Publishers
مترجم: حمید بهرامی‌زاده
