اصول انضباط مثبت : قسمت دوم

انضباط مثبت در فرزندپروری چیست و چه اصولی دارد؟ قسمت دوم

در بخش اول، پس از ارائه‌ی مفهوم و اصول انضباط مثبت و بیان معیارهای آن در مبحث فرزندپروری، به معرفی ابزارهای انضباط مثبت پرداخته شد. برای آگاهی از دیگر ابزارهای این مفهوم، با روان‌حامی همراه باشید.

۳. بهبود مهار‌ت‌های ارتباطی

آموزش مهارت‌های ارتباطی یکی از اصول انضباط مثبت است. گوش کردن، دشوارترین مهارت ارتباطی است که والدین می‌توانند بیاموزند.

گوش کردن فعال، ابزار بسیار قدرتمندی برای  بهبود ارتباط ما با فرزندان است. ابزاری که به ایجاد و حفظ روابط مثبت بین والدین و فرزندان بسیار کمک می‌کند.

گوش کردن فعال در رابطه با فرزندان، از صرفا شنیدنِ حرف‌های او فراتر می‌رود. این نوع گوش کردن، یک مهارت است.

با عمل کردن به توصیه‌های زیر، می‌توان این مهارت را تمرین کرد.

• وقتی فرزندتان شروع به صحبت می‌کند، به او نزدیک شوید.
• تمام توجهتان را به او بدهید.
• بگذارید صحبت کند، بدون این که وسط حرف او بپرید.
• از سوالاتی که رشته افکار او را می‌گسلد، بپرهیزید.
• به جای آن‌که به این مسئله فکر کنید که «حالا به او چه بگویم؟»، کاملا روی حرف‌هایش تمرکز کنید.
• با او ارتباط چشمی برقرار کنید تا بداند که عمیقا شنیده و فهمیده می‌شود.
• با تکان دادن سر و گفتن جملاتی مانند: «می‌فهمم»، «چه عالی»، «سخت به نظر می‌رسه» و … نشان دهید که به این گفتگو علاقه‌مند هستید.

۴. برگزار کردن نشست‌های خانوادگی به عنوان یکی از اصول انضباط مثبت

یکی از راه‌های بسیار موثر برای ایجاد همکاری بین اعضای خانواده، داشتن نشست‌های خانوادگی منظم است. طی این نشست‌ها، علاوه بر این‌که اعضای خانواده می‌آموزند چگونه مسائل را حل کنند، ‌مهار‌ت‌های ارتباطی، همکاری، احترام، خلاقیت، بیان احساسات و خوش‌گذرانی با اعضای خانواده نیز آموخته می‌شود. البته این نشست‌ها وقتی بیشترین تاثیر را دارند که اعضای خانواده به جای شکایت کردن و غرزدن، بر راه‌حل‌ها تمرکز کنند.

این نشست‌ها به خانواده‌ها کمک می‌کند احساس کنند که یک تیم هستند؛ بنابراین برای کمک به هم برانگیخته می‌شوند، به آن‌ها کمک می‌کند که منازعه و داد و فریاد را کنار بگذارند، برای کودکان و نوجوانان فرصتی فراهم می‌آورد که صحبت‌هایشان شنیده شود و در نهایت، به همه این فرصت را می‌دهد که احساساتشان را با بقیه در میان بگذارند.

۵. ایجاد حد و مرز و استفاده از پیامدهای طبیعی و منطقی رفتار

والدینی که روش‌های انضباط مثبت را به کار می‌برند، حد و مرزهایی را با استفاده از پیامدهای منطقی و طبیعی رفتار تعیین می‌کنند. پیامد، چیزی است که در پی انتخابی که کودک و یا نوجوان می‌کند، یا تصمیمی که می‌گیرد پدید می‌آید.

بعضی پیامدها خودشان به صورت طبیعی به وجود می‌آیند و نتیجه‌ی طبیعی یک عمل هستند. برای مثال اگر زیر باران برویم، خیس می‌شویم. در فرآیند تربیت، گاهی لازم است والدین بتوانند قبل از هر اقدامی صبر کنند تا پیامد طبیعی اتفاق بیفتد؛ زیرا طبیعت، بهترین معلم است.

اما بعضی پیامدهای طبیعی خطرناکند و نباید اجازه داد که رخ دهند. در این موارد لازم است والدین خودشان پیامدهایی را به وجود آورند. به این پیامدها، پیامدهای منطقی گفته می‌شود.  گاهی والدین پیامدهای منطقی را با تنبیه اشتباه می‌گیرند. اما پیامدها تنبیه نیستند؛ زیرا:

پیامدها به والدین و فرزندان احترام گذاشتن به یکدیگر را نشان می‌دهند، بدرفتاری را اصلاح می‌کنند، نتیجه‌ی رفتارها هستند، مربوط به زمان حال و آینده هستند؛ نه گذشته، مشخص و دوستانه‌اند، قضاوتی نیستند، همراه با تفکر و منطق هستند، انضباط و کنترل درونی به همراه می‌آورند و حق انتخاب می‌دهند.

در پست‌های بعدی درباره دیگر ابزارهای مورد استفاده در انضباط مثبت خواهم نوشت.

نویسنده: فرانک ناطقی

منابع:

ناطقی، فرانک. (۱۳۹۶). آموزش انضباط مثبت به والدین و بررسی تاثیر آن بر رابطه والد- فرزند و علاقه اجتماعی دختران نوجوان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی.

Nelsen, J., Lott, L., & Glenn, H. S. (2007). Positive Discipline A-Z: 1001 solutions to everyday parenting problems (3^rd Edition). New York: Three Rivers Press

Positive Discipline UK. (2015). Retrieved from http://www.positivediscipline.co.uk