افزایش توانایی یادگیری مغز با یادگیری بیشتر (۲) – الگوهای یادگیری

در قسمت اول این مقاله راجع به یادگیری صحبت کردیم و متوجه شدیم که مغز ما یاد می‌گیرد که چطور یاد بگیرد. سلسله مراتب یادگیری از دید بلوم را با هم مرور کردیم و راجع به الگوهای یادگیری در افراد خبره، حقایقی علمی را بررسی کردیم. با روان حامی باشید تا راجع به سبک های یادگیری و اثر آن روی کارکرد مغز بیشتر بدانید.

کارکرد الگوهای یادگیری

سبک‌های یادگیری یا الگوهای یادگیری، ذهن را روی حالت اتومات قرار می‌دهند. درنتیجه ذهن می‌تواند با تلاشی کمتر و صرف انرژی کمتری وظایفش را انجام دهد. این ویژگیِ یادگیری را خصوصاً در میانسالان و سالمندان مشاهده می‌کنیم که تعداد کثیری از آن‌ها دچار زوال عقل قابل‌ملاحظه‌ای گشته‌اند اما هنوز فعالیت‌های ذهنی‌شان  با سرعتی ظاهراً برابر قبل در حال انجام است. کاملاً به یاد دارم که با دیدن عکس اسکن مغز کوچک‌شده‌ی پدرم مرحومم  بعد از مرگش از تعجب مبهوت ماندم. عملکردهای مغزی او به هیچ وجه در حدی که عکس اسکن مغزی او نشان می‌داد، افت نکرده بود.

الگوهای یادگیری خود را به اشکال دیگر هم نشان می‌دهند. حتماً برایتان این سؤال پیش‌آمده که چرا برخی افراد با افزایش سنشان چالاک‌تر و متبحرتر می‌شوند. (حداقل تا یک سن خاصی) . من هم تصور می‌کنم که در سن ۷۸ سالگی، مغزم در چالاک‌ترین حالت ممکن خودش باشد! هرچند که تا آن زمان مغزم به‌احتمال زیادی دچار فرسودگی شده است اما این افت کیفیت را با کمک الگوهای یادگیری که در تمام عمرم کسب کرده‌ام، جبران خواهد کرد.

تجربیات یادگیری به ما کمک می‌کند که ظرفیت و توانایی یادگیری‌مان را افزایش دهیم. بخشی از این توانایی ناشی از قدرت و مهارت بیشتر مغز ما در جذب سرنخ‌های محیطی و برقراری ارتباط بین سرنخ‌های مختلف است. تجربیات غنی و رنگارنگ دوران کودکی هم احتمال ایجاد یک گنجینه‌ی گرانبها از مهارت‌های یادگیری را افزایش می‌دهند.

این امکان وجود دارد که به افراد بیاموزیم که چطور بیاموزند. یکی از اولین آزمایش‌ها روی پدیده‌ی “آموختنِ نحوه یادگیری” توسط بلاگت در سال ۱۹۲۹ انجام شد. او مطالعاتی روی رفتار موش‌ها در مازها انجام داد و به محاسبه تعداد اشتباهات آن‌ها وقتی‌که در ماز به دنبال پاداش (غذا) می‌روند پرداخت. تعداد اشتباهات گروه کنترل (که هیچ مداخله‌ای روی آن‌ها انجام نمی‌شد) طی روزهای متوالی، با یادگرفتن مکان غذا، کاهش یافت. اما گروه‌های آزمایش به مدت ۳ الی ۷ روز به‌صورت روزانه بدون هیچ پاداشی در مازها رها می‌شدند. طبیعتاً” هر باراشتباهات بسیار زیادی مرتکب می‌شدند، چون هیچ سرنخی برای یادگیری وجود نداشت. بااین‌حال وقتی‌که بعد از ۷ روز به آن‌ها به‌عنوان پاداش، غذا داده شد، درست در روز بعد تعداد اشتباهات آن‌ها به میزان بسیار قابل‌توجهی کاهش یافت. به‌عبارت‌دیگر، موش‌ها در اکتشافات اولیه‌ی خود (وقتی‌که هیچ پاداشی در کار نبود) در حال یادگیری درباره‌ی ماز بوده‌اند – طرح و نقشه ماز ، تعداد پیچ‌ها و …- ؛ فقط این یادگیری مورداستفاده قرار نگرفته بود.

               هری هارلو

این ایده ۲۰ سال بعد توسط روانشناس مشهور فیزیولوژیست، هری هارلو، گسترش یافت و واضح‌تر بیان شد. هارلو میمون‌ها را موردبررسی قرار داد و میزان پیشرفت آن‌ها را در مشکلات دیداری و سایر آزمون‌های مربوط به تشخیص و درک آزمود و پیگیری کرد. روند پیشرفت میمون‌ها با انجام تعدادی از فعالیت‌های متفاوت اما مشابه با مسئله اصلی‌شان، بهبود یافت. با افزایش تعداد مسائلی که به‌عنوان تست به میمون‌ها داده می‌شد، مشاهده شد که با گذر زمان قابلیت یادگیری کلی آن‌ها افزایش یافت.

هارلو نظریه‌ی “خزانه یادگیری” معروف خود را منتشر ساخت که فرض می‌کند یادگیریِ هر کاری، به توانایی‌های یادگیری ضمنی (پنهان) ما مربوط است که می‌تواند به سایر موقعیت‌های یادگیریِ مشابه تعمیم پیدا کند. امروزه متخصصان حوزه آموزش از این موضوع به‌عنوان “انتقال” نام می‌برند که در آن یادگیری یک کار، فرآیند یادگیری کارهای مشابه آن را تسهیل می‌کند.  معمولاً این مجموعه یادگیری، به‌صورت نیمه هوشیار، تحت عنوان پیامد جانبیِ تجربه ما، اکتساب می‌شود.

            فرآیند انتقال در یادگیری

یک مثال عینی از نظریه خزانه‌ی یادگیری، یادگیری زبان‌های خارجی است. بسیاری از افرادی که یک زبان خارجی را فرا می‌گیرند، در فراگیری زبان دوم، سوم یا بیشتر(درصورتی‌که زبان‌ها مثل زبان‌های قرون‌وسطی، به هم مرتبط باشند) راحت‌تر هستند، نیاز به تلاش کمتری داشته و عملکرد بهتری دارند. این افراد الگوهای یادگیری خاصی را برای یادگیری زبان‌های بعدی به کار می‌گیرند.

اگر یاد بگیریم که چطور معادلات ریاضی را به کار ببریم تا بتوانیم یک مسئله ریاضی را حل کنیم، حل معادلات در مسائل ریاضی بعدی برایمان بسیار آسان‌تر خواهد بود. وقتی نحوه نواختن یک آهنگ توسط پیانو را فرا می‌گیریم، یادگرفتن آهنگ‌های بیشتر برایمان راحت‌تر خواهد بود. فراگیری نحوه نواختن یک آلت موسیقی، فراگیری نواختن آلات موسیقی دیگر را آسان خواهد نمود.

پایان قسمت دوم

منبع:

 https://www.psychologytoday.com/blog/memory-medic/201208/learning-learn-re-visited

بیشتر بدانیم:

افزایش توانایی یادگیری مغز با یادگیری بیشتر (۱) – حقیقتی تعجب برانگیز

لذت یادگیری چطور در مدارس ناپدید شد؟می‌توان دوباره کودکان را مشتاق یادگیری کرد؟

درد اختلال یادگیری، پای درد و دل کودک دارای اختلال یادگیری

اخلاقی بودن انسان‌ها و نظریه‌های یادگیری اجتماعی