در این نوشته به برخی از نتایج دستیافته جدید و نکات جالب در زمینه خواب میپردازیم.
- با اینکه ژاپنی‌ها را به سخت کوشی بسیار می‌شناسیم، اما در مکان های عمومی به راحتی میخوابند. جالب اینجاست که در فرهنگ ما خوابیدن در مکان های عمومی و جلسه ها نشانه‌ای از تنبلی و بی اهمیتی است و اگر کسی بخوابد حتما او را بیدار می‌کنیم. اما در فرهنگ ژاپنی ها خوابیدن در اماکن عمومی و کلاس های درس آن‌قدر مسئله پذیرفته شده ای است که کسی فرد را بیدار نمی‌کند.
همینطور ژاپنی‌ها به علت اینکه تا هفت سالگی کودک را در اتاق مادر و پدر می‌خوابانند، شواهد حاکی بر آن است که در فضای عمومی راحت‌تر میخوابند. اما در بریتانیا، والدین از همان ابتدا اتاق خواب کودک را جدا می‌کنند و نتیجتا آنها در فضای عمومی راحت‌تر نمی‌خوابند. (استگر, ۱۳۹۸)
از مطالب فوق میتوان نتیجه‌گیری کرد که خواب پدیده‌ای وابسته به فرهنگ و سنت و آداب و رسوم است.
- برخی از موسسات تبلیغات زیادی در زمینه امکان آموزش زبان انگلیسی در خواب می‌کنند. در تحقیقی که در سال ۱۳۸۵ در ایران صورت گرفته، نتایج حاکی از آن است که نه تنها آموزش انگلیسی در خواب ممکن نیست بلکه مشکلاتی از قبیل گوش درد، سر درد، بیخوابی و بیحوصلگی را به همراه دارد.
در این زمینه آزمایشی صورت گرفت؛
۵۰ دانشجوی روانشناسی که بین سن ۱۸ تا ۲۵ سال را داشتند، از آنها ابتدا آزمون پیش آزمون گرفته شد و سپس در فرآیند آزمایش زیر قرار گرفتند.
ابتدا افراد به مدت دو هفته قبل از خواب آهنگ مورد علاقه خود را به مدت یک ساعت پخش می‌کردند. علت این کار آن است که افراد به این متد، قبل از شروع آزمایش عادت کرده باشند. بعد از این دو هفته به افراد وسایل آموزشی ارائه شد و محتوای سیدی آموزشی که باید به آن هر شب قبل خواب گوش می‌کردند مطالب زیر است:
پژوهشگر در مدت یک دقیقه و ۵۴ثانیه در مورد نحوه اجرای آزمایش توضیح می‌داد و سپس ۱۴دقیقه برنامه بدون صدا و فقط با پخش صدای تیک در هر ۷ثانیه ادامه پیدا می‌کرد. صدای تیک بـرای خوگیری آزمودنی‌ها با صدا پخش شد. درادامه، مطالب آموزشی هر بخش دو بار به صورت متوالی پخش شد. شایان ذکر است که به تمامی آزمودنی‌ها اکیداً توصیه شده بود که هر وقت از خواب بیدار شدند و متوجه پخش صدا شدند، فوراً ضـبط صوت را خاموش و آن را به ابتدا بازگردانند و بخوابند. آزمودنی‌ها از محتوای سیدی ها و نوارها بیاطلاع بودند. سپس اجرای آموزش اصلی به مدت ده شب انجام شد، به اینصورت که آزمودنی‌ها در هنگام خواب ابتدا گوشی‌ها را داخل گوش قرار داده و با چسب پانسمان آنها را به گوش خود میچسباندند و پس از قرار گرفتن در رختخواب دستگاه پخش را روشن می‌نماندند. آزمودنی‌ها به طور روزانه پیگیری می‌شدند وگزارش کار روزانه از آنها گرفته می‌شد. در پایان آزمایش، پسآزمون اجرا شد. ۱۱ نفر از آزمودنی‌ها به دلایل مختلف از قبیل انجام آزمایش کمتر از ۱۰ بار در طول دوره و سردرد و گوشدرد، از آزمون حذف و نمرات بقیه تجزیه و تحلیل شدند.
از مجمـوع ۳۹ نمـونه باقیمانده ۲۵نفـر دختر و ۱۴نفر پسر بودند. میانگین نمرات آزمودنی‌ها در پیشآزمـون ۱۳/۹۹و در پسآزمون ۱۴/۴۹بود که این تفاوت معنیدار نبود. نتایج نشان داد که آموزش شنیداری زبان انگلیسی در خواب بر یادگیری
دانشجویان تأثیری ندارد (معنویپور, ۱۳۸۵).
- پژوهش دیگری در زمینه مقایسه شاخصه کیفیت خواب و خرده مقیاس های آن (تأخیر در به خواب رفتن، طول مدت خواب وخواب مفید) در بین دانشجویان دارای وضعیت تحصیلی خوب، متوسط و مشروط صورت گرفته شد که نحوه انجام آن و نتایج آن به شرح زیر است.
جامعه ي آماري در این مطالعه شامل کلیه ي دانشجویان دختر و پسر رشته هاي علوم پزشکی ورودي سال‌هاي ۱۳۸۹تا ۱۳۸۶دوره‌هاي روزانه در مقاطع کارشناسی و دکتراي حرفهاي پیوسته در دانشگاه علوم پزشکی تبریز به تعداد ۱۹۵۸نفر ( ۹۰۷نفر با وضهعیت تحصیلی خوب، ۱۰۳۵نفر با وضعیت تحصیلی متوسط و ۱۶نفر با وضیت تحصیلی مشروط) که از این تعداد ۶۷۳ نفر مرد و ۱۲۸۵نفر زن که در مقطع دکتراي حرفهاي عمومی و ۹۹۷ نفر درمقطع کارشناسی مشغول به تحصیل بودند. حجم نمونه برای دانشجویان با وضعیت تحصیلی خوب۷۱، وضعیت تحصیلی متوسط ۸۱ نفر و دانشجویان مشروط ۱۶ نفر بود.
سپس پرسشنامه ۱۸آیتمی پتزبورگ برای سنجش میزان کیفیت خواب که چند خرده مقیاس کیفیت ذهنی خواب، تأخیر در به خواب رفتن، طول مدت خواب، خواب مفید از دانشجویان گرفتهشد.
نتایج گواه آن است که”کیفیت خواب ضعیف” با عملکرد تحصیلی پایینتر براي دانشجویان غیر افسرده همراه شده است (گیلبرت و همکاران). خواب با کیفیت پایین روي عملکرد تحصیلی، سلامت جسمی و روانشناختی دانشجویان اثر دارد.
این فرضیه که “تأخیر در به خواب رفتن ” در بین سه گروه از دانشجویان (خوب، متوسط و مشروط) تفاوت معناداري با همدیگر دارند، تأیید نشد. نتیجتا رابطه محسوسی بین تاخیر در به خواب رفتن و افت تحصیلی پیدا نشد.
این فرضیه که “طول مدت خواب” در بین سه گروه از دانشجویان (خوب، متوسط و مشروط) تفاوت معناداري با همدیگر دارند، تأیید نشد. چون در طول مدت خواب تفاوت‌هاي فردي یک فاکتور مهم است؛ احتمالاً تأثیر آن در عملکرد تحصیلی نمی‌تواند در سطح معنادار باشد.
این فرضیه که “خواب مفید ” در بین سه گروه از دانشجویان (خوب، متوسط و مشروط) تفاوت معناداري باهمدیگر دارند، تأیید شد. خواب مفید می‌تواند عملکرد تحصیلی را تحت تأثیر قرار دهد.
این فرضیه که “شاخص کیفیت خواب” در بین دانشجویان دختر و پسر تفاوت معناداري با همدیگر دارد،نیز تأیید شد (خنیا, ۱۳۹۵).
منابع:
– خنیا, ی. (۱۳۹۵, تابستان). مقایسه ی شاخص کیفیت خواب و خرده مقیاسهای تأخیر در به خواب رفتن، طول مدت خواب وخواب مفید در بین دانشجویان خوب و متوسط و مشروطی. تبریز, تبریز, ایران.
– معنویپور, د. (۱۳۸۵). آموزش شنیداری زبان انگلیسی در خواب. گرمسار, ایران.
